Το άγχος είναι μία πανανθρώπινη συναισθηματική και σωματική αντίδραση. Eίναι αυτό που μας προετοιμάζει για να αντιδράσουμε όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με απειλητικές καταστάσεις. Θυμηθείτε πώς αισθανθήκατε όταν τύχαινε να είστε εσείς αυτός που θα έλεγε το μάθημα στην τάξη.
Όσο περίεργο και αν σας φαίνεται χωρίς το άγχος μπορεί να μην είχε διαιωνιστεί το είδος μας. Ήταν αυτό που έκανε ικανούς τους προγόνους μας να διαισθάνονται την απειλή και τους ενεργοποιούσε ώστε να δρουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο (είτε τρέπονταν σε φυγή για να σωθούν από ένα άγριο ζώο, είτε το σκότωναν για να εξασφαλίσουν την τροφή τους –και οι δύο αντιδράσεις συντελούν στην επιβίωση).
Τη σύγχρονη εποχή, οι απειλές και οι κίνδυνοι που μπορεί να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος στην καθημερινότητα του είναι τελείως διαφορετικοί, αλλά ο τρόπος ενεργοποίησης για την αντιμετώπιση τους παραμένει ο ίδιος –το άγχος. Για παράδειγμα, η αίσθηση άγχους μπορεί να βοηθήσει έναν ομιλήτη να αποδόσει καλύτερα στην παρουσίαση που πρόκειται να κάνει σε ένα συνέδριο ή εναν μαθητή να αποδόσει καλύτερα στις εξετάσεις του. Συμπέρασμα: To άγχος είναι μία υγιής αντίδραση.
Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, όταν έρχομαστε κατά πρόσωπο με επικίνδυνες ή άγνωστες καταστάσεις στις οποίες πρέπει να λάβουμε κάποια μέτρα; Ένας αδένας κοντά στα νεφρά μας εκκρίνει την αδρεναλίνη στο αίμα μας. Η αδρεναλίνη είναι μία ορμόνη η οποία ενεργοποιεί το σώμα μας με πολλούς τρόπους, έτσι ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει στην δύσκολη κατάσταση ή να την αποφύγει. Όταν η απειλή έχει περάσει, τότε το σώμα μας επανέρχεται στην φυσιολογική του κατάσταση. Δυστυχώς, όμως, το άγχος δεν είναι πάντα φίλος μας.
Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να βιώνουν άγχος σε καταστάσεις που δεν είναι επικίνδυνες ή άγνωστες, είτε μπορεί να εξακολουθούν να αισθάνονται άγχος, ενώ έχει περάσει ο κίνδυνος. Ορισμένοι μπορεί να αγχώνονται σε υπερβολικό βαθμό, ώστε αυτό μπλοκάρει την δραστηριοποίηση τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το σώμα μας αντιδρά με «συμπτώματα» άγχους, όπως ημικρανίες, ρίγοι, πεταλούδες στομάχου, μείωση της αναπνοής, ταχυκαρδία, δυσκολία στον ύπνο, ανορεξία. Όσο περισσότερο αισθανόμαστε έτσι, τόσο το άγχος μας δημιουργεί προβλήματα. Δεύτερο συμπέρασμα: Το χρόνιο άγχος δεν ωφέλησε ποτέ κανέναν. Η συσσώρευση προβλημάτων και ο τύπος της προσωπικότητας παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του χρόνιου άγχους.
Πολλές φορές αντιλαμβανόμαστε το υπερβολικό μας άγχος για μία κατάσταση, αλλά δυσκολευόμαστε στο να προσδιορίσουμε τους λόγους της έντασης του και της διατήρησης του, ώστε να μπορέσουμε από μόνοι μας να το ελέγξουμε. Το άγχος διατηρείται από τον αρνητικό τρόπο σκέψης μας. Πιο συγκεκριμένα, όταν κάποιος είναι αγχωμένος σκέφτεται με έναν αρνητικό τρόπο για τον εαυτό του, τον κόσμο και το μέλλον. Ο αρνητικός τρόπος σκέψης οδηγεί στην αύξηση του άγχους, το οποίο στην συνέχεια εντείνει τις αρνητικές σκέψεις κ.ο.κ.(φαύλος κύκλος). Οι αγχώδεις άνθρωποι έχουν την τάση να καταστροφοποιούν, να φέρνουν στο μυαλό τους το χειρότερο σενάριο των προβλημάτων τους και να πιστεύουν ότι δεν θα είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν τις καταστρεπτικές συνέπειες.
Πώς να διαχειριστείτε το άγχος σας; Υπάρχουν αγχολυτικά φάρμακα, αλλά η χρήση τους δεν συνιστάται, διότι έχουν ενοχοποιηθεί ως εξαρτησιογόνα. Συγκριτικές μελέτες έχουν δείξει πως η πιο αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης είναι η Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία, η οποία είναι μία επιστημονικά αναγνωρισμένη μορφή ψυχοθεραπείας. Με αυτήν την μέθοδο, εσείς και ο θεραπευτής σας θα δουλέψετε συνεργατικά για να μάθετε καινούριους, πιο ρεαλιστικούς τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς. Θα μάθετε πώς το άγχος εκδηλώνεται και διατηρείται σε εσάς, ποιοί είναι οι φόβοι σας και πώς να τους αντιμετωπίσετε. Υπάρχει τρόπος το άγχος να μην είναι πια εχθρός σας!
Ψυχολόγος
