Η φωνή μας αποτελεί μια αλληλεπίδραση μεταξύ του αναπνευστικού μας συστήματος, του λάρυγγα και του ηχητικού συστήματος. Κατά τη διάρκεια μιας ολοκληρωμένης αναπνοής, ο αέρας που εκπνέουμε από τους πνεύμονες διέρχεται από τις φωνητικές χορδές, οι οποίες με τη σειρά τους πάλλονται και σαν αποτέλεσμα έχουμε τη δημιουργία φωνής.
Τι μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή και την ποιότητα της φωνής;
Σημαντικό ρόλο στην αλλαγή της φωνής διαδραματίζει το περιβάλλον στο οποίο το άτομο κάνει χρήση της φωνής, (π.χ. συχνή έκθεση σε χώρους με πολύ θόρυβο όπου απαιτείται ένταση στη φωνή για την πραγματοποίηση συνομιλίας), η υγεία , το συναίσθημα (π.χ. άγχος), η χρήση της φωνής (π.χ. κακή χρήση της φωνής λόγω έντασης στη δουλειά), η δομή του φωνητικού συστήματος και η φωνητική εξέλιξη του ατόμου. Κάθε άτομο μπορεί να εκδηλώσει διαφορετικά χαρακτηριστικά στην αλλαγή της φωνής του και αυτό γιατί οι διαταραχές της φωνής ποικίλουν σε σοβαρότητα. Έτσι, μπορεί να υπάρχει ολοκληρωτική απουσία φωνής (αφωνία) ή διαφορά στα επίπεδα σοβαρότητας της φωνητικής βλάβης. Ακόμα, μπορεί να επηρεαστεί η ένταση, η χροιά και το ύψος.
Ποιες είναι οι διαταραχές της φωνής;
Οι διαταραχές της φωνής διακρίνονται ανάλογα με την αιτιολογία τους σε οργανικές και σε λειτουργικές διαταραχές φωνής.
Οι οργανικές διαταραχές φωνής οφείλονται σε οργανικές δυσλειτουργίες των οργάνων που παράγουν τη φωνή ή σε προβλήματα υγείας τα οποία μπορεί να επηρεάσουν και την περιοχή του λάρυγγα. Κάποιες από αυτές είναι ασθένειες του λάρυγγα (π.χ. οξεία λαρυγγίτιδα, η χρόνια λαρυγγίτιδα, τα κονδυλώματα του λάρυγγα κ.α.. οι ανατομικές ανωμαλίες (π.χ. τραύμα ή κάκωση του λάρυγγα),νευρολογικές παθήσεις (παράλυση των φωνητικών χορδών, σπασμωδική δυσφωνία) και ενδοκρινολογικοί παράγοντες (π.χ. υποθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός)
Οι λειτουργικές διαταραχές φωνής είναι διαταραχές φώνησης που οφείλονται σε «κακή» φωνητική συμπεριφορά και είναι οι εξής:
Α) Λειτουργικές διαταραχές φωνής χωρίς αλλαγή στην περιοχή του λάρυγγα.
Τα άτομα αυτά μπορεί να παρουσιάσουν αυξημένη μυϊκή ένταση κατά τη φώνηση, αλλαγές στην ποιότητα της φωνής κατά τη διάρκεια της ημέρας ή και κατάλληλο τρόπο αναπνοής.
Β) Λειτουργικές διαταραχές φωνής με αλλαγές στον λάρυγγα
Τα άτομα αυτά χαρακτηρίζονται από υπερβολικά κακή φωνητική συμπεριφορά ή υπερβολικό βήχα και λανθασμένη χρήση στην προσπάθεια τους να «καθαρίσουν» την περιοχή του λάρυγγα, ώστε να βελτιώσουν τη φωνή τους. Η έκθεση σε καπνό, χημικά ή σκόνη συναινεί στην ανάπτυξη αυτών των διαταραχών.
Οι πιο συνηθισμένες λειτουργικές διαταραχές φωνής με αλλαγές στο λάρυγγα είναι :
τα φωνητικά οζίδια των φωνητικών χορδών, οι πολύποδες των φωνητικών χορδών, οίδημα Reinke( κυρίως σε άτομα άνω των 40 ετών λόγω κατάχρησης αλκοόλ ή τσιγάρου και έλκος εξ’ επαφής.
Επίσης, πολύ συχνά συναντάμε και ψυχογενείς διαταραχές της φωνής όπως:
- Άγχος: σε περιπτώσεις έντονου άγχους/στρες η αυξημένη μυϊκή ένταση φέρνει αλλαγές στη περιοχή του λάρυγγα και συνεπώς στις φωνητικές χορδές.
- Προβλήματα ηβιφωνίας : Το άτομο επιμένει να χρησιμοποιεί μια πολύ ψιλή, σχεδόν «παιδική» φωνή χωρίς να υπάρχει οργανική αιτία γι’ αυτό.
Ποιες είναι οι διαταραχές φώνησης στα παιδιά;
Το φωνητικό τους σύστημα ακόμα αναπτύσσεται και αλλάζει ανατομικά, παράλληλα με την ανάπτυξη του φωνητικού συστήματος, αλλάζει το μέγεθος και η μορφή των δυσκολιών. Η ηλικία των 8 ετών είναι η πιο συχνή περίοδος κατά την οποία ένα παιδί μπορεί να αντιμετωπίσει πρόβλημα με τη φωνή του. Οι δυσφωνίες συναντώνται πιο συχνά στα αγόρια και συνήθως , εάν δεν υπάρχει οργανικό πρόβλημα, οφείλονται σε κακή χρήση και κατάχρηση της φωνής.
Ποιος είναι ο ρόλος του λογοθεραπευτή στις διαταραχές της φωνής;
Ο λογοθεραπευτής που ασχολείται με τις φωνητικές διαταραχές αναπτύσσει φωνητική θεραπεία η οποία είναι εξατομικευμένη. Αφού γίνει η απαραίτητη αξιολόγηση και αναγνώριση του είδους της δυσφωνίας του ατόμου, ο λογοθεραπευτής προχωράει στην ανάπτυξη ενός θεραπευτικού προγράμματος σε συνεργασία με τον ωτορινολαρυγγολόγο ή τον παιδίατρο. Πρωταρχικός στόχος της φωνητικής θεραπείας είναι το κάθε άτομο με λειτουργική διαταραχή φωνής να μεγιστοποιήσει τη φωνητική παραγωγή του και να βελτιώσει την ποιότητα της φωνής του και κατ’ επέκταση της καθημερινότητάς του που στόχο έχει, μέσω της φωνητικής θεραπείας, να βελτιωθεί η ποιότητα της φωνής για τις κοινωνικές, εκπαιδευτικές και επαγγελματικές ανάγκες του ατόμου.
Λογοθεραπευτής
