Η ψυχολογία του βιασμού

Η σεξουαλική κακοποίηση αποτελεί ένα φαινόμενο με σοβαρές ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 5% των παιδιών και 10% των ενηλίκων γυναικών πέφτουν θύματα σοβαρής σεξουαλικής κακοποίησης. Τα επίσημα στοιχεία τείνουν να μην παρουσιάζουν όλη τη διάσταση του προβλήματος αφού ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις που καταγγέλονται.

Μερικοί από τους λόγους που συμβαίνει αυτό είναι ο φόβος της εκδίκησης, η έλλειψη οικονομικών μέσων, η συναισθηματική εξάρτηση σε περίπτωση που ο θύτης ανήκει στο οικογενειακό περιβάλλον, καθώς και η έλλειψη ειδικών κέντρων.

Τα θύματα αναπτύσσουν οξέα ή χρόνια συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης, μια κατάσταση που συχνά αντιμετωπίζεται ως μετατραυματική διαταραχή. Η διαταραχή αυτή περιλαμβάνει αναβίωση του τραύματος, αποφυγή του τόπου ή των ανθρώπων που θυμίζουν το γεγονός, υπερεπαγρύπνηση, κατάθλιψη και ψυχική νωθρότητα. Οι «ασθενείς» αυτοί παρουσιάζουν σημαντικές δυσκολίες στην κοινωνική τους λειτουργικότητα, στην εργασία και στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

Όσον αφορά το προφίλ του δράστη, υπάρχει μια θεωρία που παρουσιάζει τέσσερις παράγοντες ως σημαντικούς που τον ωθούν στην πράξη του βιασμού.

Αυτοί είναι:

• η σεξουαλική διέγερση,
• η διαδικασία αντίληψης της συνθήκης,
• η δυσκολία ελέγχου των συναισθημάτων
• τα προβλήματα της προσωπικότητας.

Ο πιο σημαντικός απ’ αυτούς τους παράγοντες φαίνεται να είναι η διαδικασία της αντίληψης που δείχνει με ποιο τρόπο ερμηνεύει ο δράστης τη συμπεριφορά του θύματος και ωθείται τελικά στην πράξη του βιασμού του. Φαίνεται ότι συχνά αυτή η αντίληψη του χαρακτηρίζεται από διαστρεβλωμένες στάσεις και απόψεις σχετικά με τους ρόλους και τη συμπεριφορά της γυναίκας στο σεξ.

Πολλές φορές οι δράστες ερμηνεύουν τις αντιδράσεις του θύματος ως εκδηλώσεις ευχαρίστησης ή ερωτικής επιθυμίας, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες κατανόησης και αποδοχής της παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς του.

Τα άτομα που έχουν φυλακιστεί για το αδίκημα του βιασμού, δεν φαίνεται να διαφέρουν από τα άτομα με άλλου τύπου παραπτωματικότητα. Και οι δυο ομάδες προέρχονται από χαμηλά κοινωνικοοικομικά στρώματα, έχουν σταματήσει την εκπαίδευση στο γυμνάσιο, παρουσιάζουν ασταθές επαγγελματικό ιστορικό και είναι συνήθως ανειδίκευτοι.

Κλείνοντας, να πούμε ότι και τα δυο φύλα, σχεδόν όλες οι ηλικίες, καθώς και ποικίλοι συνδυασμοί βιολογικοί και ψυχολογικού υποστρώματος ενδέχεται να εμπλακούν στη διαδικασία της σεξουαλικής κακοποίησης, είτε ως θύματα είτε ως δράστες.

Όλοι μας, είτε ως ειδικοί, είτε ως πολίτες, γονείς ή εκπαιδευτικοί θα πρέπει να συμβάλλουμε στην πρόληψη τέτοιων φαινομένων μέσα από την έγκυρη γνώση και ενημέρωση.