Η ανθρώπινη αναπαραγωγή έχει σαν κύριο σκοπό την ένωση ενός ωαρίου, από ένα θηλυκό οργανισμό και ενός σπερματοζωαρίου, από ένα αρσενικό οργανισμό. Το αναπαραγωγικό σύστημα και στα δυο φύλα είναι φτιαγμένο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνει την ένωση αυτών των φυλετικών (γεννητικών) κυττάρων. Το ωάριο παράγεται από την ωοθήκη, βγαίνει κατά τη διάρκεια της ωορρηξίας και περνάει στην σάλπιγγα.
Τα σπερματοζωάρια παράγονται στα ορχικά σωληνάρια και αποθηκεύονται στην επιδιδυμίδα. Κατά την διάρκεια της εκσπερμάτισης που γίνεται κατά τη συνουσία, τα σπερματοζωάρια αφήνονται στον κόλπο. Γρήγορα περνούν από τον ισθμό του τραχήλου στην κοιλότητα της μήτρας και από εκεί στη σάλπιγγα και τελικά στη λήκυθο όπου θα γίνει η γονιμοποίηση εφόσον έχει γίνει ωορρηξία.
Μετά τη γονιμοποίηση ξεκινάει το ταξίδι του εμβρύου μέσα στη μήτρα. Αρχικά εμφυτεύεται σε ένα σημείο μέσα στο ενδομήτριο. Μετά αρχίζει να πολλαπλασιάζεται και χωρίζεται σε δυο μέρη. Το ένα θα είναι το έμβρυο και το άλλο θα είναι ο πλακούντας και οι υμένες.Μέχρι τις 6 εβδομάδες τις κύησης , δηλαδή 4 βδομάδες μετά τη σύλληψη δεν είμαστε σε θέση να δούμε το έμβρυο. Στις 6 εβδομάδες όμως έχει δημιουργηθεί η καρδιά του και ακούμε τους χτύπους της με τη βοήθεια υπέρηχων. Όλο το έμβρυο είναι περίπου 2 χιλιοστά .Τώρα αναπτύσσεται πολύ γρήγορα. Σχηματίζονται τα μάτια και τα αυτιά. Δημιουργείται ο πλακούντας, και προεξοχές στο σώμα του. Το έμβρυο στην 11η εβδομάδα έχει δημιουργήσει όλα τα σημαντικά του όργανα. Τα μάτια του κλείνουν ή έχουν κλείσει και το κεφάλι του είναι στρογγυλό. Είναι μια περίοδος γρήγορης ανάπτυξης αφού στην αρχή αυτής της εβδομάδας είναι περίπου 3 εκατοστά ενώ στο τέλος το διπλάσιο.Στην 12η εβδομάδα έχουν ολοκληρωθεί όλα τα όργανα του εμβρύου. Από δω και στο εξής θα αρχίσουν να μεγαλώνουν και να ωριμάζουν. Μετά την 19-21η εβδομάδα γίνονται αντιληπτές οι κινήσεις του εμβρύου και από τη μητέρα.
Η ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΜΟΥ
Η εγκυμοσύνη είναι η πιο όμορφη και μαγική περίοδος στη ζωή της γυναίκας. Είναι μια συναρπαστική εμπειρία ακόμα και αν τη γεύεσαι για δεύτερη και τρίτη φορά. Κάθε εγκυμοσύνη είναι ξεχωριστή , ιδιαίτερη και μοναδική. Φυσιολογικά η εγκυμοσύνη διαρκεί 9 μήνες από τη στιγμή της σύλληψης. Μια εγκυμοσύνη διαρκεί 40 εβδομάδες, επειδή υπολογίζεται από την πρώτη ημέρα της τελευταίας περιόδου της γυναίκας. Για πολλές γυναίκες το πρώτο σημάδι της εγκυμοσύνης είναι η καθυστερημένη περίοδος. Τα test κύησης του φαρμακείου είναι αρκετά αξιόπιστα και θα σας δείξουν εάν είστε έγκυος όμως στη συνέχεια πρέπει να γίνει και εξέταση αίματος ( β-χοριακή) για επιβεβαίωση .Η πιο ακριβής εξέταση είναι το διακολπικό υπερηχογράφημα που γίνεται για να ελεγχθεί ότι η εγκυμοσύνη δεν είναι εκτός της μήτρας (εξωμήτριος κύηση) και για να βεβαιωθούμε ότι η καρδιά του μωρού άρχισε να χτυπά (κύηση 6 εβδομάδων).
Τι συμπτώματα δημιουργεί η εγκυμοσύνη;
Το κυριότερο σύμπτωμα είναι η καθυστέρηση της περιόδου. Μπορεί να υπάρχουν και καφέ κηλίδες αίματος ενώ είστε έγκυος, αλλά όχι κανονική περίοδος. Υπάρχουν όμως και άλλα συμπτώματα που συνήθως προκύπτουν αφού έχετε μάθει ότι είστε έγκυος. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι:
1) Πρωινή αδιαθεσία και τάση για ναυτία και εμετό
2) Συχνοουρία
3) Πίεση στους μαστούς και πόνο στις θηλές
4) Αλλαγή στο χρώμα των θηλών
5) Αιμορραγία ή κράμπες περιόδου
6) Ευαισθησία στην όσφρηση ή αλλαγή στην αίσθηση της γεύσης
7) Εξάντληση
8) Πόνος στη μέση ή πόνοι παρόμοιοι με αυτούς της περιόδου
9) Δυσκοιλιότητα
10) Εναλλαγές συναισθημάτων
11) Υπνηλία
Τι εργαστηριακές εξετάσεις πρέπει να κάνω στην αρχή της εγκυμοσύνης;Οι εργαστηριακές εξετάσεις που συνιστούμε να γίνονται στην αρχή της κύησης είναι οι εξής:
• Γενική αίματος
• Γενική ούρων
• Κ/Α ούρων κ κολπικού υγρού
• TSH
• T3,T4
• Σάκχαρο
• Ουρία
• FE ορού
• Φερριτίνη
• Toxo (IgG –IgM)
• CMV (IgG – IgM)
• Ερυθρά (IgG – IgM)
• HCV• HSbAg
• HIV
• Ομάδα αίματος – RH
• Ηλεκτροφόρηση Hb
Ανάλογα με το ιστορικό της κάθε γυναίκας μπορεί να ζητηθεί από τον γιατρό να γίνουν και κάποιες επιπλέον εξετάσεις. Μερικές από τις παραπάνω εξετάσεις(Γενική αίματος,Fe ορού, ουρία, ουρικό, σάκχαρο, λευκώματα, γενική ούρων, φερριτίνη )χρειάζεται να γίνονται κάθε μήνα ώστε να ελέγχεται η κατάσταση της εγκυμονούσας.
ΠΡΩΤΟ ΤΡΙΜΗΝΟ
Το πρώτο τρίμηνο είναι η πιο ευαίσθητη περίοδος ανάπτυξης του εμβρύου. Τώρα δημιουργούνται όλα τα συστήματα και τα όργανα του μωρού και σχηματίζεται ο πλακούντας . Σε αυτό το τρίμηνο εκτός από τις εργαστηριακές εξετάσεις που πρέπει να κάνετε πρέπει να γίνουν και κάποιες άλλες εξετάσεις οι οποίες είναι οι εξής:
1) ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ ΚΥΗΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΗ ΑΥΧΕΝΙΚΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ : Αποτελεί μια σημαντική εξέταση για το έμβρυο. Γίνεται από την 11η-14η εβδομάδα κύησης. Είναι ένα υπερηχογράφημα στο οποίο προσδιορίζονται σοβαρές ανατομικές ανωμαλίες και μετριέται και η αυχενική διαφάνεια ( το πάχος του ιστού πάνω από τον αυχένα του εμβρύου). Η μέτρηση δείχνει κάποια πιθανότητα Down.
2) PAPP-A: Είναι εξέταση αίματος και σε συνδυασμό με την αυχενική διαφάνεια μας δείχνει τη συνδυασμένη πιθανότητα εμφάνισης χρωμοσωμικών ανωμαλιών (όπως το σύνδρομο Down) στο έμβρυο.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΡΙΜΗΝΟ
Η εγκυμοσύνη είναι πλέον εμφανής αφού η κοιλιά σας έχει αρχίσει να φαίνεται. Το κέντρο βάρους του σώματος σας μετατοπίζεται και η σπονδυλική στήλη παρουσιάζει ελαφρά λόρδωση. Η κοιλία μεγαλώνει σιγά σιγά και το βάρος σας αυξάνεται. Η μήτρα προβάλει πάνω από τη λεκάνη και η γραμμή της μέσης αρχίζει να χάνεται καθώς το μωρό μεγαλώνει μπορεί να προκαλέσει πόνους στη μέση και τα πλευρά. Το στομάχι πιέζεται και αρχίζουν οι καούρες. Οι εξετάσεις που γίνονται σε αυτό το τρίμηνο είναι οι εξής:
1) ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ Β-ΕΠΙΠΕΔΟΥ: Γίνεται περίπου στην 22η εβδομάδα κύησης. Είναι ένας υπέρηχος που εξετάζει την ανατομία του εμβρύου. Εδώ θα φανεί με ευκρίνεια τυχόν” κατασκευαστική” ανωμαλία στο σχηματισμό των συστημάτων και των οργάνων του εμβρύου και θα διελεγχθεί εκ νέου με στατιστική πιθανότητα ο κίνδυνος χρωμοσωμικών ανωμαλιών.
2) ΚΑΜΠΥΛΗ ΣΑΚΧΑΡΟΥ: Γίνεται την 26η – 27η εβδομάδας κυήσεως εφόσον κρίνει ο γυναικολόγος σας ότι χρειάζεται.
ΤΡΙΤΟ ΤΡΙΜΗΝΟ
Είναι το τελευταίο τρίμηνο της κύησης και το μωρό ολοκληρώνει την ανάπτυξή του. Η μήτρα καταβάλει όλη την κοιλότητα της λεκάνης και πιέζει τα γύρω όργανα. Το μωρό είναι πλήρως σχηματισμένο και τα όργανά του είναι ώριμα και συνεχίζουν να ωριμάζουν έως το τέλος. Μπορεί να νιώθετε την κοιλιά να γίνεται σκληρή και να πονάει. η μήτρα και το σώμα αρχίζουν να προετοιμάζονται για τον τοκετό. Το μωρό είναι πολύ κινητικό και αλλάζει θέσεις. Σταδιακά όμως ο χώρος που έχει για να κινείται μειώνεται . Περίπου τρεις εβδομάδες πριν τον τοκετό παίρνει θέση για να γεννηθεί, στις πρωτοτόκες γυναίκες.Οι εξετάσεις που μπορεί να γίνουν σε αυτό το τρίμηνο είναι οι εξής:
1) ΚΑΡΔΙΟΤΟΚΟΓΡΑΦΗΜΑ: Είναι μια εξέταση που βλέπουμε τη δραστηριότητα της μήτρας, εάν κάνει συσπάσεις ή όχι, και την κινητικότητα του μωρού.
2) ΒΙΟΦΥΣΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ: είναι η εξέταση με την οποία ελέγχονται οι κινήσεις των μελών και του θώρακα του εμβρύου μέσα στη μήτρα.
3) DOPPLER ΑΓΓΕΙΩΝ ΜΗΤΡΑΣ ΚΑΙ ΕΜΒΡΥΟΥ: Είναι ένα υπερηχογράφημα Doppler αγγείων που μετράει τη ροή αίματος στον ομφάλιο λώρο και στις δυο μητριαίες αρτηρίες για να διαπιστωθεί εάν ο πλακούντας τροφοδοτείται επαρκώς ή αν υπάρχουν σημάδια πλακουντιακής ανεπάρκειας.
ΤΟΚΕΤΟΣ
Ο τοκετός είναι μια φυσιολογική διαδικασία κατά την οποία το έμβρυο βγαίνει από την ενδομητρική κοιλότητα διαμέσου του κόλπου.
ΠΟΤΕ ΞΕΡΩ ΟΤΙ ΞΕΚΙΝΑ ΤΟΚΕΤΟΣ;
Ένας τοκετός μπορεί να ξεκινήσει με τις συσπάσεις της μήτρας, (έναρξη πόνων), με τη ρήξη του θυλακίου (σπάσιμο νερών), ή με την εμφάνιση αίματος (αιματηρή βλέννη ).
ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΟΥ ΤΟΚΕΤΟΥ
Κάθε τοκετός περιλαμβάνει τρία στάδια, το στάδιο της διαστολής, το στάδιο της εξώθησης και το στάδιο της υστεροτοκίας.Πριν αρχίσουν αυτά τα κάθε αυτού στάδια του τοκετού υπάρχει ένα στάδιο προπαρασκευαστικό . Η διάρκεια αυτού του σταδίου είναι από 2 έως 4 εβδομαδες. Στη διάρκεια αυτών των εβδομάδων το γεννητικό σύστημα προετοιμάζεται για τον επερχόμενο τοκετό.Κατά τη διάρκεια του προπαρασκευαστικού σταδίου εμφανίζονται χαρακτηριστικά πονάκια ( νόθες ωδίνες). Τα πονάκια αυτά εντοπίζονται κυρίως στο κάτω μέρος της κοιλιάς (ως πόνοι αρχής περιόδου) , χωρίς περιοδική επανάληψη, δηλαδή δεν επαναλαμβάνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα.Τα πονάκια αυτά βοηθούν το έμβρυο να πάρει την τελική του θέση και μαλακώνουν και εξαλείφουν τον τράχηλο( μείωση του πάχους του τραχήλου). Πολλές φορές οι γυναίκες που γεννάνε για πρώτη φορά νομίζουν πως άρχισε ο τοκετός τους. Η διαφορά με τις ωδίνες του τοκετού είναι ότι οι ωδίνες του τοκετού επαναλαμβάνονται περιοδικά σε τακτά χρονικά διαστήματα.
1ο ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΚΕΤΟΥ, ΣΤΑΔΙΟ ΔΙΑΣΤΟΛΗΣ
Είναι το στάδιο του τοκετού όπου η μήτρα με τη βοήθεια των συσπάσεων και του μωρού ανοίγουν το στόμιο του τράχηλου, δηλαδή γίνεται η λεγομένη διαστολή του τραχήλου, ώστε να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος για να περάσει το κεφαλάκι του μωρού. Συνήθως αυτό το στάδιο διαρκεί από 6-12 ώρες.Στην αρχή οι συσπάσεις είναι ασθενείς, κρατούν λίγο και επαναλαμβάνονται σε αραιά χρονικά διαστήματα . Όσο πλησιάζει η εξώθηση οι συσπάσεις γίνονται πιο δυνατές , διαρκούν περισσότερο και επαναλαμβάνονται πιο τακτικά. Μια σύσπαση διαρκεί 45-90 δεύτερα . Στο χρονικό αυτό διάστημα δεν έχει την ιδία ένταση , αρχίζει σιγά σιγά , φτάνει στο μεγιστό της και χαμηλώνει σιγά σιγά. Οι πρώτες συσπάσεις έρχονται κάθε 20 λεπτά περίπου, ενώ όσο προχωράει ο τοκετός, σταδιακά έρχονται πιο συχνά, μέχρι που η συχνότητα τους φτάνει κάθε 1,5-3 λεπτά. Τότε πλησιάζουμε στην εξώθηση.
2ο ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΚΕΤΟΥ, ΣΤΑΔΙΟ ΕΞΩΘΗΣΗΣ
Όταν φτάσει αυτό το στάδιο ο τράχηλος έχει πια διασταλεί, το άνοιγμα του είναι περίπου 10 εκατοστά όσο χρειάζεται για να περάσει το κεφαλάκι του μωρού. Το μωρό είναι πλέον πολύ χαμηλά και ετοιμάζεται να γεννηθεί. Στο στάδιο αυτό οι συσπάσεις γίνονται λιγότερο επώδυνες. Η γυναίκα ανακουφίζεται πολύ από τον πόνο καθώς σφίγγεται με όλη της τη δύναμη προς τα κάτω για να γεννηθεί το μωρό. Πρώτα βγαίνει το κεφαλάκι του μωρού , ακολουθεί ο πάνω ώμος του, μετά ο κάτω ώμος του και στο τέλος το σώμα.
3ο ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΚΕΤΟΥ, ΥΣΤΕΡΟΤΟΚΙΑΣ
Μετά την έξοδο του εμβρύου ακολουθεί η έξοδος του πλακούντα.(μετά από περίπου 10-15 λεπτά). Μετά την έξοδο του πλακούντα ο τοκετός έχει πλέον ολοκληρωθεί. Στη συνέχεια ο γυναικολόγος ελέγχει τη μήτρα και τον κόλπο της γυναίκας, και βάζει, με τοπική αναισθησία, κάποια ράμματα αν χρειάζεται. Κατόπιν η γυναίκα μεταφέρεται και παραμένει για περίπου δύο ώρες στο χώρο της ανάνηψης, αποκλειστικά για λόγους ασφάλειάς της.
Για έναν τοκετό… από ψυχής!
Εννέα μήνες προσμονής και τώρα επιτέλους θα κρατήσετε το νεογέννητο μωρό σας αγκαλιά! Η χαρά και ο ενθουσιασμός εναλλάσσονται με την ανησυχία. Αναρωτιέστε για την έκβαση αυτής της εμπειρίας, την ένταση του πόνου και αγωνιάτε για την υγεία του μωρού σας. Ωστόσο, ο φόβος δεν πρέπει να σας αποδιοργανώνει στην πιο δημιουργική ώρα της ζωής σας.
O τοκετός είναι μυσταγωγία κι έτσι πρέπει να τον ζήσετε. Να τον προσεγγίσετε, δηλαδή, με γνώση, η οποία θα σας βοηθήσει να αισθάνεστε δυνατή και ασφαλής αλλά και με ψυχική ευφορία γιατί η αγάπη, η υπομονή και η θετική σκέψη θα είναι καθοριστικές στην ενεργή συμμετοχή σας στη μοναδική εμπειρία της γέννησης του παιδιού σας.Όπως η εγκυμοσύνη, έτσι και ο τοκετός είναι μια φυσιολογική λειτουργία. Το σώμα της γυναίκας είναι φτιαγμένο έτσι, ώστε να γεννά.
Επιπλέον, ο τοκετός δεν υπήρξε ποτέ τόσο ασφαλής όσο σήμερα με την συμβολή της σύγχρονης ιατρικής στην αντιμετώπιση τυχών προβλημάτων αλλά και διαχείρισης των ωδινών της γέννας. Εντούτοις, για την ομαλή πορεία του τοκετού είναι καθοριστικής σημασίας και η ψυχική ετοιμότητα της γυναίκας.
Πώς, λοιπόν, θα ενεργοποιήσετε τις ψυχικές σας δυνάμεις ώστε να υποδεχτείτε όσο καλύτερα γίνεται το μωράκι σας;
Καταρχάς, να θυμάστε πως η γέννηση του παιδιού σας είναι μια μοναδική εμπειρία που σας ανήκει αποκλειστικά και σε μεγάλο βαθμό μπορείτε να τη βιώσετε όπως επιθυμείτε. Ταυτόχρονα, αξίζει όσο τίποτα στον κόσμο να την αντιμετωπίσετε με χαρά στην ψυχή. Όχι, όμως, και με ελαφρότητα γιατί αποτελεί την πιο σπουδαία στιγμή στη ζωή σας. Έτσι, είναι σημαντικό να «θέσετε και τους δικούς σας όρους, ώστε να εξασφαλίσετε ευνοϊκές συνθήκες και να πετύχετε σε συνεργασία με τους ειδικούς την καλύτερη δυνατή ευόδωση του τοκετού.Εμπιστευτείτε, λοιπόν, τη γιατρό και τη μαία σας και ζητήστε να σας ενημερώσουν για τα προειδοποιητικά μηνύματα και τα στάδια του τοκετού, καθώς και για τις εναλλακτικές μεθόδους ανακούφισης του πόνου . Η γνώση αυτή θα μειώσει κατά πολύ τις αγωνίες σας.Προετοιμάστε το σώμα σας (περίπατοι, yoga, μαθήματα ανώδυνου τοκετού, τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης),εμπιστευτείτε τις δυνάμεις σας και τις αντοχές σας, ακολουθείστε τις συμβουλές της γιατρού και της μαίας σας.Μπορείτε αν θέλετε να γεννήσετε έχοντας το σύντροφο σας στο πλευρό σας.
Η παρουσία του στην αίθουσα τοκετού μπορεί να είναι σημαντική για τη συναισθηματική σας υποστήριξη τις στιγμές αυτές. Ζητήστε απ’ το ιατρικό προσωπικό οι συνθήκες στην αίθουσα τοκετού να εξασφαλίζουν ένα κλίμα ηρεμίας, γαλήνης και αυτοσυγκέντρωσης. Ίσως τα φώτα να είναι χαμηλωμένα και να ακούγεται η μουσική που έχετε επιλέξει. Εκφράστε τα συναισθήματα σας, αφήστε τον εαυτό σας ελεύθερο να πει και να ζητήσει αυτό που θέλει, επιλέξτε μια βολικότερη στάση για το σώμα σας. Πλαισιώστε τις σωματικές προσπάθειες σας με ευχάριστες νοερές απεικονίσεις. Να φαντάζεστε τη στιγμή που θα αντικρύσετε για πρώτη φορά το μωράκι σας και θα το κρατήσετε στην αγκαλιά σας. Η όμορφη αυτή αίσθηση της πληρότητας και της προσμονής θα πυροδοτεί την αντοχή σας και θα σας καθοδηγεί ώστε να συμπορευτείτε με το μικρό σας στο ταξίδι του.
Συμπερασματικά, να σκέφτεστε πως οι πόνοι της γέννας έχουν νόημα και σκοπό την πιο θαυμαστή αποστολή του κόσμου.
Είστε τώρα μητέρα κι έχετε μόλις βιώσει μια μοναδική διαδρομή κερδίζοντας σε αυτοπεποίθηση, πληρότητα, συγκίνηση και ψυχική ευφορία, στοιχεία που θα σας βοηθούν να βιώνετε τις δοκιμασίες ως πρόκληση και να τις αντιμετωπίζετε δυναμικά σε όλη την πορεία της ζωή σας. Ζήστε, λοιπόν, συνειδητά αυτές τις εξαίσιες στιγμές!
Εμείς, είμαστε συνεχώς δίπλα σας.
Γυναικολόγος – Μαιευτήρας
