Λοιμώδες ερύθημα ή «Πέμπτη Νόσος» σε παιδιά και ενήλικες

Σημαντήρη Ειρήνη

Παιδίατρος

Λοιμώδες ερύθημα ή «Πέμπτη Νόσος» σε παιδιά και ενήλικες

Επ’ ευκαιρίας μεμονωμένων κρουσμάτων λοιμώδους ερυθήματος σε παιδιά και ενήλικες στην πόλη μας, γίνεται μια ανασκόπηση της νόσου.

1) Τι είναι η «Πέμπτη νόσος» (ParvovirusB19);

Είναι κοινή καλοήθης αυτοπεριοριζόμενη εξανθηματική ιογενής λοίμωξη της παιδικής ηλικίας. Ονομάζεται λοιμώδες ερύθημα. Έχει παρατσούκλι «μπατσιασμένα μάγουλα». Η επικρατέστερη όμως ονομασία της είναι «πέμπτη νόσος» καταλαμβάνοντας την 5η θέση ανάμεσα στα έξι κλασσικά εξανθηματικά νοσήματα της παιδικής ηλικίας:

1. Ιλαρά

2. Ερυθρά

3. Οστρακιά

4. Filatov-Dukes, άτυπη οστρακιά, η οποία στη συνέχεια αναγνωρίστηκε ως SSSS (σταφυλοκοκκική νόσος)

5. Λοιμώδες ερύθημα ή «Πέμπτη Νόσος»

eryutrima

6. «Αιφνίδιο εξάνθημα» ή βρεφική ροδάνθη

2) Ποια είναι η αιτιολογία της νόσου;

Η νόσος στον άνθρωπο προκαλείται από τον παρβοϊό Β19. Ο ιός ανακαλύφθηκε το 1975 από την Αυστραλέζα YvonneCossat. Το όνομά του προέρχεται από το λατινικό parvum= μικρός. Είναι ένας μικρός ιός της οικογένειας των παρβοϊών και του γένους ερυθροϊών. Οι παρβοϊοί, σαν οικογένεια, προσβάλλουν πολλά ζωικά είδη (π.χ. παρβοϊοί των σκύλων, ιοί πανκυτταροπενίας των αιλουροειδών). Ο άνθρωπος δεν νοσεί από τους υπόλοιπους παρβοϊούς παρά μόνο από τον Β19.

3) Ποια είναι η επιδημιολογία της νόσου;

Είναι συχνή, εμφανίζεται σε όλο τον κόσμο. Τα περισσότερα κρούσματα εμφανίζονται τέλη χειμώνα. Μικροεπιδημίες εμφανίζονται κάθε 3-4 χρόνια. Κλινικά εμφανείς λοιμώξεις, όπως το λοιμώδες ερύθημα και οι παροδικές απλαστικές κρίσεις, είναι επικρατέστερες στα παιδιά σχολικής ηλικίας.Η ανίχνευση θετικών αντισωμάτων για τον Β19 αυξάνει με την ηλικία:• 5-10% για παιδιά 2-5 ετών• 50% για  παιδιά 15 ετών• 60% των ενηλίκων 30 ετών• 90% των ενηλίκων άνω των 60 ετώνΕπίσης το 1,5% των εγκύων θα παρουσιάσουν ορομετατροπή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

pempti nosos

4) Πώς μεταδίδεται;

Κυρίως με την αναπνευστική οδό μέσω σταγονιδίων του ρινοφάρυγγα. Επίσης μεταδίδεται με το αίμα και τα παράγωγά του (όπως απεδείχθη σε παιδιά με αιμορροφιλία. Μεταδίδεται κάθετα από τη μητέρα στο έμβρυο σε ποσοστό 16-30% ανάλογα με την ηλικία κύησης, με αποτέλεσμα τον ενδομήτριο θάνατο (3-9%) και μη άνοσο εμβρυϊκό ύδρωπα (18%) και κυρίως αν το έμβρυο προσβληθεί πριν την 29η εβδομάδα.

5) Ποιοι κινδυνεύουν από τον ιό Β19;

Όπως αναφέρθηκε, ο Β19 προκαλεί καλοήθεις αυτοϊώμενες λοιμώξεις. Όμως πληθυσμιακές ομάδες υπό χημειοθεραπεία για λευχαιμία και άλλες μορφές καρκίνου, συγγενείς και επίκτητες (AIDS) ανοσοεπάρκειες και μεταμοσχευμένοι ασθενείς κινδυνεύουν από χρόνια λοίμωξη. Βαριές απλαστικές κρίσεις κάνουν ασθενείς με δρεπανοκυτταρική αναιμία με σφαιροκυττάρωση, μεσογειακή αναιμία και έλλειψη 6-6PD. Οι λοιμώξεις των εμβρύων και των νεογνών είναι κάπως ανάλογες των λοιμώξεων των ανοσοκατασταλμένων, με τις περισσότερες λοιμώξεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης να καταλήγουν σε φυσιολογικούς τελειόμηνους τοκετούς.

6) Ποιες είναι οι κλινικές εκδηλώσεις της νόσου;

Οι περισσότερες λοιμώξεις από τον Β19 είναι ασυμπτωματικές (90% ανοσία για ηλικίες άνω των 60 ετών).

Οι κλινικές εκδηλώσεις της νόσου είναι:

1. Λοιμώδες ερύθημα ή πέμπτη νόσος

2. Αρθρίτιδα ή αρθροπάθεια μόνη της ή μαζί με άλλα συμπτώματα

3. Απλαστική κρίση

4. Η λοίμωξη σε ανοσοκατασταλταλμενους

5. Η εμβρυϊκή λοίμωξη

6. Σπανιότατα η μυοκαρδίτιδα

7. Βλατιδο-πορφυρικό «σύνδρομο γαντιού-κάλτσας»

Α. Λοιμώδες ερύθημα:

Είναι συχνά ασυμπτωματικό νόσημα. Έχει επώαση 4-14 μέρες.

Η διαδρομή της λοίμωξης:

Στάδιο 1: Περίοδος επώασης,ιαιμία,έλλειψη ερυθροειδών προγονικών κυττάρων στο μυελό (αναιμία,ελάττωση ΔΕΚ),ανάπτυξη IgM αντισωμάτωνέναντι του ιού
Β19.Κλινικά εμφανίζεται χαμηλός πυρετός,κεφαλαλγία,γαστρεντερικά συμπτώματα.Συνήθως περνά απαρατήρητο.Στο στάδιο αυτό γίνεται η μετάδοση του ιού.

Στάδιο 2: Eξάνθημα προσώπου ή εικόνα ΄΄ραπισμένης παρειάς”(χαστούκι).Εμφανίζεται 3-7 μέρες μετά το στάδιο 1,είναι συχνότερο στα παιδιά και σπάνιο στους ενήλικες. Δεν επεκτείνεται στη γέφυρα της μύτης  ούτε γύρω από το στόμα.Επιδεινώνεται στον ήλιο,σε ζεστό μπάνιο,stress.AνάπτυξηIgG αντισωμάτων.

erythrima

Στάδιο 3: Δαντελωτό,ερυθηματώδες εξάνθημα στο κορμό και στα μέλη. Εμφανίζεται 1-4 μέρες μετά το εξάνθημα του προσώπου.Ενίοτε είναι κνιδωτικό.Ο ασθενής δεν μεταδίδει πλέον το νόσημα.Εξασθενεί σε 1-3 βδομάδες.

5thdisease

Β. Αρθρίτιδα ή αρθροπάθεια

Μπορεί να εμφανιστεί μόνη της ή σε συνδυασμό με το εξάνθημα.Δεν είναι συχνή στα παιδιά όπου προσβάλλει μεγαλύτερες αρθρώσεις(γόνατα,ποδοκνημικές,κατ΄ ώμον),κυρίως κορίτσια.Στους ενήλικες έχει τύπο συμμετρικής πολυαρθρίτιδας των μικρών αρθρώσεων χεριών και ποδιών και των γονάτων.Παρατηρείται στο 60% των γυναικών που προσβάλλεται, είναι σπάνια στους άνδρες.Υποχωρεί μόνη της σε 1-3 βδομάδες

Γ. Παροδική απλαστική κρίση

Ο ParvoB19 προσβάλλειτα κύτταρα της ερυθράς σειράς και ειδικότερα τα προγονικά κύτταρα.Ο τροπισμός προς τα κύτταρα της ερυθράς σειράς σχετίζεται με το αντιγόνο Ρ των ερυθροκυττάρων,που φαίνεται ότι δρα σαν υποδοχέας του Β19.Το αντιγόνο αυτό βρίσκεται και στα κύτταρα του πλακούντα και του εμβρυικού μυοκαρδίου. Ο ιός προκαλεί αναστολή της ερυθροποίησης(πτώση αιμοσφαιρίνης,εξαφάνιση ΔΕΚ).Συχνά παρατηρούνται λευκοπενία και θρομβοπενία,άγνωστης παθογένειας.Ασθενείς με αιματολογικά νοσήματα(δρεπανοκυτταρική αναιμία,μεσογειακή αναιμία,σφαιροκυττάρωση,σιδηροπενική αναιμία,έλλειψη G-6PD) διατρέχουν
μεγαλύτερο κίνδυνο απλαστικής κρίσης αν μολυνθούν με Β19.

Δ. Χρόνια λοίμωξη

Χρόνια λοίμωξη παρουσιάζουν οι ανοσοκατασταλμένοι,οι ασθενείς με κακοήθη νοσήματα, με AIDS και οι μεταμοσχευμένοι.

Ε. Εμβρυική λοίμωξη

Πρωτοπαθής λοίμωξη της μητέρας με  Β19, καταλήγει σε ενδομήτριο θάνατο σε ποσοστό κάτω του 5% από μη ανοσολογικό ύδρωπα, αναπτύσσοντας βαριά αναιμία του εμβρύου από προσβολή του μυελού των οστών του, η οποία με τη σειρά της προκαλεί αναιμία, καρδιακή ανεπάρκεια και ύδρωπα. Συνιστάται συχνός υπερηχογραφικός έλεγχος (μέτρηση της μέγιστης συστολικής ροής της μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας)  για τη διάγνωση της αναιμίας-ύδρωπα. Τα περισσότερα βρέφη που έχουν μολυνθεί ενδομήτρια με Β19, γεννιούνται ως φυσιολογικά τελειόμηνα. Μερικά από αυτά μπορεί να εμφανίσουν χρόνια ή επίμονη μεταγεννητική λοίμωξη από Β19,αγνώστου βαρύτητας.

ΣΤ. Μυοκαρδίτιδα

Η λοίμωξη από Β19,έχει συνδεθεί με μυοκαρδίτιδα σε έμβρυα,βρέφη,παιδιά και ενήλικεςΕίναι σπάνια προβολή της νόσου.Ηέκβασή της κυμαίνεται από πλήρη ίαση μέχρι την χρόνια μυοκαρδιοπάθεια και θανατηφόρο καρδιακή κάμψη.

Ζ. Σύνδρομο “γαντιού-κάλτσας”

Μέσα σταc πλαίσια της ποικιλίας των εξανθημάτων από τον ιό Β19,περιλαμβάνονται εξανθηματικά στοιχεία πετεχειώδους ή πορφυρικής φύσης ή και με ενδείξεις αγγειίτιδας (βιοψία). Το βλατιδο-πορφυρικό σύνδρομο «γαντιού-κάλτσας», ανήκει σ΄αυτού του τύπου των εξανθημάτων του Β19. Χαρακτηρίζεται από επώδυνο ερύθημα, οίδημα χεριών και ποδιών, πυρετό, κακουχία, πετέχειες των άκρων και ακολουθούν και στοματικές βλάβες. Αυτοιάται σε μερικές εβδομάδες.

kormos

7) Πώς γίνεται η διάγνωση;

Με την ανίχνευση των ειδικών IgM αντισωμάτων έναντι του Β19,που ανιχνεύονται από την πρώτη εβδομάδα της νόσου και παραμένουν θετικά για 4 μήνες.Τα IgG αντισώματα εμφανίζονται μόλις εμφανιστεί το εξάνθημα και παραμένουν εφ’ όρου ζωής.

8) Ποια νοσήματα περιλαμβάνει η διαφορική διάγνωση;

Στα βρέφη και στα μικρά παιδιά η διάγνωση είναι ευκολότερη λόγω της αυξημένης συχνότητας εμφάνισης του χαρακτηριστικού εξανθήματος στις παρειές(σαν να έχουν φάει χαστούκι).Στα μεγαλύτερα παιδιά και επί απουσίας του εξανθήματος των παρειών,η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει διάφορα άλλα ιογενή νοσήματα,τη νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα και το συστηματικό ερυθηματώδη λύκο.Στους ενήλικες η ερυθρά μπορεί να εκδηλωθεί με ή χωρίς εξάνθημα,συμμετρική πολυαρθραλγία και πολυαρθρίτιδα κλινικά αδιάκριτη από λοίμωξη με Β19.Άλλα νοσήματα που πρέπει να αποκλεισθούν είναι οι φαρμακευτικές αντιδράσεις και η ορονοσία.

9) Ποιες είναι οι επιπλοκές της λοίμωξης από τον ιό Β19;

Θρομβοπενική πορφύραΑιμοφαγοκυτταρικό σύνδρομο,κυρίως σε ανοσοκατασταλμένους

10) Ποια είναι η θεραπεία;

Δεν υπάρχει ειδική αντιϊκή θεραπεία. Χορηγούνται μη στεροειδή αντιφλεγμωνώδη, μεταγγίσεις αίματος επί απλαστικών κρίσεων και IVIG στους ανοσοκατασταλμένους. Έμβρυα με αναιμία-ύδρωπα έχουν αντιμετωπισθεί επιτυχώς με ενδομήτριες μεταγγίσεις.

11) Πώς γίνεται η πρόληψη;

Δεν υπάρχουν ειδικές οδηγίες. Όταν εμφανιστεί το εξάνθημα ή η αρθροπάθεια το παιδί ή ο ενήλικας δεν μεταδίδει, οπότε είναι άσκοπη και αναποτελεσματική η αποχή και η απομόνωση του ασθενούς. Εμβόλιο για τον Β19 βρίσκεται υπό έρευνα. Αντιθέτως υπάρχει εμβόλιο για τον παρβοϊό που προσβάλλει τους σκύλους. Το άρθρο αναρτήθηκε λόγω περιστατικού λοίμωξης με Β19 σε κορίτσι 8 χρονών, με πολυαρθραλγίες διάρκειας 4 εβδομάδων με απουσία εξανθήματος και θετικού τίτλου αντισωμάτων IgM για τον Β19. Επίσης αντισώματα IgM έναντι του Β19 ανιχνεύτηκαν σε τρεις νεαρές ενήλικες γυναίκες με πλήρη έκφραση των εκδηλώσεων της νόσου (πυρετό, κακουχία, εξάνθημα, πολυαρθραλγίες, αρθρίτιδες).

Aλλο ένα θύμα του  ParvovirusB19?

how to get pikachu starter pokemon

Διαβάστε επίσης από

Σημαντήρη Ειρήνη

Ο πιο ενημερωμένος κατάλογος ιατρικών και παραϊατρικών ειδικοτήτων στο Βόρειο Αιγαίο.

Join us

Είστε γιατρός;