Η ορθογραφία είναι μια πολύπλοκη διαδικασία και σχετίζεται με τον σωστό τρόπο των σκέψεων του παιδιού, σε σχέση με μια σειρά φωνημικών, μορφολογικών και γραμματικών κανόνων. Να σημειωθεί ότι τα περισσότερα παιδιά αντιμετωπίζουν ήπιες δυσκολίες ορθογραφίας στις πρώτες τάξεις του δημοτικού.
Τα ορθογραφικά λάθη που κάνουν τα παιδιά, μπορεί να προέρχονται από προβλήματα στην οπτική μνήμη, στην ακουστική μνήμη, στην ακουστική και οπτική διάκριση, σε διαταραχές της ανάπτυξης του προφορικού λόγου, σε δυσκολία στην οργάνωση του χώρου και του χρόνου και τις κινητικές δεξιότητες.
Έτσι τα λάθη μπορεί να είναι :
- Παράλειψη γραμμάτων ή συλλαβών.
- Αντικατάσταση γραμμάτων ή συλλαβών.
- Πρόσθεση γραμμάτων ή συλλαβών.
- Λάθη στη χρήση του κεφαλαίου γράμματος.
- Λάθη τονισμού (παρατονισμός) ή παντελής έλλειψη τόνων.
- Λάθη στην απόσταση μεταξύ λέξεων στην πρόταση.
- Κακή γραφή των γραμμάτων.
- Συντακτικά λάθη.
- Λάθη σε βασικούς κανόνες ορθογραφίας (λάθη μορφολογίας).
- Λάθη ιστορικής ορθογραφίας.
- Έλλειψη γενίκευσης των κανόνων ορθογραφίας σε όλες τις λέξεις ομοιοκατάληκτες ή παράγωγες.
Παρόλα αυτά υπάρχουν πολλές τεχνικές αντιμετώπισης των λαθών της ορθογραφίας , που απαιτούν επιμονή, υπομονή και σεβασμό στις ιδιαιτερότητες του κάθε παιδιού.
Κάποιες από αυτές είναι:
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΟΡΘΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΜΕ ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
Οι δραστηριότητες ορθής γραφής που θα δώσει στο παιδί η δασκάλα ή οι γονείς του παιδιού πρέπει να το οδηγούν στο συμπέρασμα πως είναι απαραίτητες και θα το βοηθήσουν κάποια στιγμή να επικοινωνήσει με τους άλλους. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τη χρήση δραστηριοτήτων με νόημα, όπως το γράψιμο λεζάντας σε εικόνα, το καθημερινό ημερολόγιο, γραπτές συζητήσεις, σχολική εφημερίδα, λίστα για ψώνια, πρόγραμμα μελέτης κλπ.
ΠΟΛΥΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΣΕΓΓΙΣΗ
Η προσέγγιση αυτή εμπλέκει οπτική, ακουστική, κιναισθητική και απτική αίσθηση. Η προσέγγιση μπορεί να περιέχει μουσική ορθογραφία, χρήση μαρκαδόρων για τις καταλήξεις που το παιδί αντιμετωπίζει δυσκολίες, πλαστελίνη, γραφή σε χρωματιστά χαρτόνια και άμμο, μαγνητικά γράμματα, επιτραπέζια παιχνίδια (πχ: scrable, κρεμάλα, όνομα-ζώο- πράγμα-φυτά).
ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ
Η ορθογραφία των λέξεων στην μέθοδο αυτή, μαθαίνονται με τη βοήθεια εικόνων. Η δασκάλα ή οι γονείς αρχικά έχουν επιλέξει από πριν τις λέξεις που θα διδαχθεί το παιδί όπως και τις εικόνες που θα τις αντιπροσωπεύουν. Στη συνέχεια ζωγραφίζουν στον πίνακα ή στο χαρτί το σκίτσο που έχει σχέση με τη σημασία της λέξης και γράφεται αυτή πάνω του. Σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι να δημιουργηθεί ισχυρός μνημονικός σύνδεσμος μεταξύ της εικόνας και της φόρμας της λέξης.
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΕ ΚΑΝΟΝΕΣ
Η εκπαίδευση βασίζεται στη διδασκαλία κανόνων και γενικεύσεων. Διδάσκονται οι κανόνες που εφαρμόζονται σε μεγάλο αριθμό λέξεων και έχουν λίγες εξαιρέσεις. Έπειτα εφαρμόζεται ο κανόνας σε άγνωστες λέξεις και γενικεύεται. Μετά διδάσκονται οι λέξεις που εξαιρούνται από τον κανόνα.
ΑΥΤΟΔΙΟΡΘΩΣΗ
Η προσέγγιση της αυτοδιόρθωσης, στηρίζεται στην προσπάθεια του μαθητή να διορθώσει ο ίδιος τις λέξεις ή το κείμενο που γράφει. Προαπαιτούμενο αυτής της προσέγγισης, είναι η κατάκτηση στρατηγικών αυτοδιόρθωσης από την πλευρά του μαθητή. Η αυτοδιόρθωση έχει δύο στάδια : τη διόρθωση γράμμα – γράμμα και της διόρθωση ολόκληρης λέξης. Αυτή η μέθοδος είναι αποτελεσματική σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας καθώς τα καθιστά ανεξάρτητα.
ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ
Τα τελευταία χρόνια που η παραγωγή λογισμικού έχει στραφεί και στην εκπαίδευση, υπάρχει κυκλοφορία προγραμμάτων που μπορούν να λειτουργήσουν εύκολα σαν βοηθοί στην μάθηση του παιδιού. Στο εξωτερικό, υπάρχει ανεξάρτητο λογισμικό για την ορθογραφία. Εδώ στην Ελλάδα, βρίσκουμε δραστηριότητες ορθογραφίας μέσα σε πακέτα λογισμικού, που αναφέρονται γενικότερα στη γλώσσα. Κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας ο μαθητής έχει ένα σημαντικό βαθμό αυτονομίας, μια και καθοδηγείται αποκλειστικά και μόνο από τη δομή του προγράμματος και τη σειρά ή την ορθότητα των απαντήσεών του.
ΧΡΗΣΗ ΛΕΞΙΚΟΥ
Η εκπαίδευση στη χρήση λεξικού είναι σημαντική και απαραίτητη ώστε να καλύψει και τις πληροφορίες συλλαβισμού και σημασίας που περικλείονται στη διδασκαλία της ορθογραφίας
ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ
Τα παιδία χρειάζονται ενίσχυση καθώς ήδη έχουν χρεωθεί μια αποτυχία στην ορθογραφία. Έτσι πρέπει σε κάθε τους γραπτή δράση, να υπάρχει ανατροφοδότηση από τον ενήλικα που το καθοδηγεί. Μάλιστα η ανατροφοδότηση αυτή οφείλει να είναι θετική ώστε να οδηγεί σε μια θετική αντίληψη της ορθογραφίας από το παιδί. Σε αντίθετη περίπτωση, της αρνητικής ανατροφοδότησης το παιδί μπορεί να παραιτηθεί μαθησιακά.
Κάποιες άλλες στρατηγικές αντιμετώπισης των ορθογραφικών λαθών που μπορεί να ακολουθήσει ένας γονέας ή ένας εκπαιδευτικός είναι οι εξής:
1. Δίνουμε άμεση διόρθωση του λάθους, ώστε ο μαθητής να απομνημονεύσει σωστά τη λέξη.
2. Προσπαθούμε να τονίζουμε τα σωστά ορθογραφημένα σημεία και όχι τα λάθη. Χρησιμοποιούμε μαρκαδόρους, χρωματιστούς στύλους κτλ.
3. Εξασκούμε την αντιγραφή στις λέξεις στόχος.
4. Προετοιμάζουμε σωστά τη γνωστή ορθογραφία.
5. Συμβουλεύουμε το μαθητή όταν γράφει κάτι που δεν ξέρει ορθογραφικά να το αφήνει κενό ή να βάζει κάποιο σημάδι, ώστε να καταλαβαίνει από μόνος του που πρέπει να δίνει σημασία.
6. Θέτουμε ασκήσεις ορθογραφίας με συμπλήρωσης κενών ή πολλαπλής επιλογής.
7. Περιορίζουμε την εκμάθηση των λέξεων και ανεβάζουμε σταδιακά τον αριθμό λέξεων όταν βλέπουμε ότι το παιδί τα καταφέρνει ικανοποιητικά.
Εν κατακλείδι, οι απαιτήσεις στην ορθογραφία ταλαιπωρούν πολύ τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και μη. Η σωστή, όμως, ενημέρωση και καθοδήγηση βοηθούν τα παιδιά να γίνουν λειτουργικά και να ανακτήσουν την αυτοπεποίθησή τους, καθώς η γραφή αποτελεί ένα σημαντικό τρόπο έκφρασης.
