Διαχείριση στρες και έλεγχος βάρους

Οι αυξημένες απαιτήσεις της εποχής, η έντονη καθημερινότητα με τους αυξημένους κινδύνους και τα πολλά κοινωνικά «πρέπει», οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες διαβίωσης αλλά και η αλλαγή του τρόπου ζωής μας, έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς προς την κατεύθυνση υιοθέτησης μη υγιεινών διατροφικών συνηθειών, κάτι που έχει συσχετιστεί άμεσα με το ψυχολογικό και χρόνιο στρες καθώς και με τις επικείμενες νοσογόνες καταστάσεις μεταβάλλοντας την καθημερινή μας βιολογική ρουτίνα.

Τόσο η αύξηση του βάρους πέραν του φυσιολογικού, όσο και η νοσογόνος παχυσαρκία μαστίζουν τις τελευταίες δεκαετίες τον παγκόσμιο πληθυσμό. Ο επιπολασμός της παχυσαρκίας έχει σχεδόν διπλασιαστεί παγκοσμίως και αποτελεί σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία. Μεταξύ των διαφόρων παραγόντων κινδύνου, το στρες φαίνεται να έχει ουσιαστική επίδραση στο αυξημένο σωματικό βάρος, καθώς επιδρά άμεσα στον ψυχικό κόσμο του ατόμου. Ως εκ τούτου, οι παρεμβάσεις διαχείρισης του στρες, ιδιαίτερα οι γνωστικές-συμπεριφορικές, γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλείς.

Η πιο διαδεδομένη μέθοδος διαχείρισης του βάρους σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τόσο για τους υπέρβαρους όσο και για τους παχύσαρκους, είναι η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου διατροφής, μειώνοντας την πρόσληψη θερμίδων, κυρίως από θερμιδογόνα τρόφιμα, όπως είναι τα τρόφιμα αυξημένα σε λιπαρά και ζάχαρη, εντάσσοντας τα λαχανικά και τα φρούτα, με παράλληλη  αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.

Πολλά πρότυπα διατροφής έχει αναφερθεί στην βιβλιογραφία ότι βοηθούν στην απώλεια του βάρους, π.χ. κετογονική διατροφή, DASΗ, διαλειμματικής νηστείας, Μεσογειακή κ.ά., που όλα λίγο πολύ έχουν παρεμφερή αποτελέσματα. Η επιστημονική κοινότητα που ασχολείται με τον τομέα της διατροφής αναζητά σήμερα τρόπους και αιτίες, ώστε αυτή η απώλεια του βάρους να έχει μακροπρόθεσμη εγκατάσταση παράλληλα με την ευεργετική επίδραση μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών συστατικών. Η Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ) φαίνεται να κερδίζει έδαφος παγκοσμίως για τα ευεργετικά της αποτελέσματα τόσο γενικά στο μεταβολικό σύνδρομο όσο και της γνωστικές δυσλειτουργίες και στη βελτίωση του ενδοθηλίου και της φλεγμονής. Από τη βιβλιογραφία φαίνεται πως σημαντικό ρόλο για καλύτερο έλεγχο του βάρους και των διατροφικών συνηθειών έχουν, η διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων που προκαλούν άγχος και του στρες στον οργανισμό.

Έρευνα που έγινε σε παχύσαρκα παιδιά και εφήβους έδειξε πως η διαχείριση του στρες μέσα από τεχνικές όπως η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, οι διαφραγματικές αναπνοές, ο καθοδηγούμενος οραματισμός και η γνωσιακή αναδόμηση, βελτίωσε καταθλιπτικά επεισόδια, μειώνοντας το άγχος και βελτιώνοντας την εξωτερίκευση των συναισθημάτων με παράλληλη μείωση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ).

Αντίστοιχες έρευνες σε παχύσαρκες γυναίκες επιβεβαιώνουν τα ευεργετικά αποτελέσματα της διαχείρισης του στρες σε ενήλικο πληθυσμό.

Πιλοτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε τριάντα τέσσερις (34) παχύσαρκες γυναίκες με τεχνικές διαχείρισης του στρες, όπως οι διαφραγματικές αναπνοές και η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, έδειξε πως οι συμμετέχουσες είχαν μεγαλύτερη απώλεια βάρους από ότι η ομάδα ελέγχου, όπως και μεγαλύτερη εγκράτεια όσο αφορά στις διατροφικές επιλογές. Άλλη πάλι μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε παχύσαρκους ασθενείς, είχε σκοπό να αναδείξει την αποτελεσματικότητα της ενσυνειδητότητας (Mindfulness), στο συναισθηματικό φαγητό και την παρακίνηση των συμμετεχόντων για περισσότερη άσκηση. Πράγματι, φαίνεται πως η τεχνική του Mindfulness βοηθά τους παχύσαρκους ασθενείς να ελέγξουν το βάρος τους, να κινητοποιηθούν σωματικά και να μειώσουν τα παρορμητικά επεισόδια κατανάλωσης τροφής αποκτώντας μεγαλύτερη επαφή με τον εαυτό τους.

Οι κακές διατροφικές συνήθειες που κατά συνέπεια οδηγούν συνήθως σε λανθασμένες διατροφικές επιλογές οδηγούν στην αύξηση του βάρους.

Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε για να αναστρέψει το Σύνδρομο Βραδινής Υπερφαγίας (NES – NightEatingSyndrome), που χαρακτηρίζεται από μειωμένη όρεξη ιδιαίτερα τις πρωινές ώρες,  αυξημένη πρόσληψη τροφής (πάνω από το 50% της ημερήσιας πρόσληψης) ιδιαίτερα μετά τις 6 το απόγευμα και αϋπνία, έχει συσχετιστεί με αυξημένο άγχος και μικρό βαθμό επιτυχίας στον έλεγχο του βάρους. Η τεχνική της προοδευτικής μυϊκής χαλάρωσης βοήθησε τους ασθενείς να μειώσουν το στρες και το άγχος τους βελτιώνοντας παράλληλα τις διατροφικές τους συνήθειες και επιλογές.

Η υπερκατανάλωση της τροφής και η σωματική αδράνεια παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αιτιολογία της παχυσαρκίας. Ψυχολογικοί παράγοντες επηρεάζουν τον τρόπο ζωής του ατόμου και σε συνάρτηση με το χρόνιο στρες φαίνεται να συμβάλουν καθοριστικά σε συμπεριφορές που εμποδίζουν την διατήρηση μιας υγιούς διατροφής.

Βλέπουμε λοιπόν, πως οι τεχνικές διαχείρισης του στρες μπορούν να βοηθήσουν στη συμμόρφωση σε ένα πρόγραμμα διατροφής, μειώνοντας τις διατροφικές διαταραχές και να παρακινήσουν το άτομο για μια πιο δραστήρια καθημερινότητα και υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής. Εκπαιδεύοντας λοιπόν τον εαυτό μας στη διατήρηση μιας υγιεινής βιολογικής ρουτίνας και μέσα από τη διαδρομή μας μέχρι τον τελικό στόχο, την απώλειας κιλών, θα έχουν παράλληλα εγκατασταθεί νέες πιο υγιεινές συνήθειες οι οποίες θα βοηθήσουν τόσο στη διατήρηση σταθερού βάρους όσο και στη γενικότερη υγεία του σώματος.

Βιβλιογραφία

–          Anagnostis P, Athyros VG, Tziomalos K, Karagiannis A, Mikhailidis D. Clinical review: The pathogenetic role of cortisol in the metabolic syndrome: a hypothesis. J ClinEndocrinolMetab 2009; 94: 2692-2701

–          Kyrou I, Tsigos C. Stress hormones: physiological stress and regulation of metabolism. CurrOpinPharmacol 2009; 9: 1-7

–          Kyrou I, Chrousos GP, Tsigos C. Stress, visceral obesity, and metabolic complications. Ann N Y AcadSci 2006; 1083: 77-110

–          http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en, WHO, Obesity and Owerweight, 2017.

–          Psaltopoulou T, Sergentanis TN, Panagiotakos DB, Sergentanis IN, KostiR,Scarmeas N. Mediterranean diet, stroke, cognitive impairment, and depression: a meta-analysis. Ann Neurol 2013; 74: 580–591.

–          Schwingshackl L, Hoffmann G. Mediterranean dietary pattern, inflammation and endothelial function: a systematic review and meta-analysis of intervention trials. NutrMetabCardiovasc Dis 2014; 24: 929–939.

–          StavavroulaStavrou, Nicolas C. Nicolaides et al, 2016. The effectiveness of a stress-management intervention program in the management of overweight and obesity in childhood and adolescence. J MolBiochem. 2016 ; 5(2): 63–70.

–          Christaki E., Kokkinos A. et al, 2013. Stress management can facilitate weight loss in Greek overweight and obese women: a pilot study, J Hum Nutr Diet. 2013 Jul;26Suppl 1:132-9.

–          Ruffault A, Carette C. Et al, 2016. Randomized controlled trial of a 12-month computerized mindfulness-based intervention for obese patients with binge eating disorder: The MindOb study protocol, ContempClin Trials. 2016 Jul;49:126-33.

–          Pawlow LA, O’Neil PM, Malcolm RJ, 2003. Night eating syndrome: effects of brief relaxation training on stress, mood, hunger, and eating patterns. Int J ObesRelatMetabDisord. 2003 Aug;27(8):970-8.

–          Czeglédi E, 2016. Options for stress management in obesity treatment, Orv Hetil. 2016 Feb 14;157(7):260-7.