Η Κατάθλιψη Στην Παιδική Και Εφηβική Ηλικία

Μιχαηλίδου Κική

Ψυχολόγος

Η Κατάθλιψη Στην Παιδική Και Εφηβική Ηλικία

Ο όρος «κατάθλιψη» είναι μια ευρέως χρησιμοποιούμενη έννοια, η οποία ωστόσο πρέπει να διαχωριστεί από το απλό συναίσθημα λύπης που όλοι οι άνθρωποι νιώθουν, ως λογικό επακόλουθο καθημερινών καταστάσεων. Πιο συγκεκριμένα, η κατάθλιψη αποτελεί μια διαταραχή της διάθεσης. Πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση, κατά την οποία επικρατεί έντονα δυσθυμική διάθεση και διατάραξη στη συμπεριφορά, στο συναίσθημα και στη γνωστική λειτουργία που ακολούθως επηρεάζει σημαντικά τη λειτουργικότητα και την κοινωνική, ακαδημαϊκή και προσωπική ζωή του ατόμου. Η κατάθλιψη συχνά πρωτοεμφανίζεται στην παιδική και εφηβική ηλικία.

Τα γενικότερα συμπτώματα της κατάθλιψης περιλαμβάνουν καταθλιπτική διάθεση, ανηδονία και άγχος, διαταραχή της όρεξης και του ύπνου, ψυχοκινητική επιβράδυνση ή διέγερση, κόπωση και εξάντληση, απώλεια ενδιαφέροντος, ελάττωση της σεξουαλικής διάθεσης, ανημπόρια, αυτοκτονικές ιδέες και απόπειρες, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενοχές, δυσκολία συγκέντρωσης, σωματικά συμπτώματα, ακόμα και ψυχωτικά συμπτώματα, όπως παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις.

Ενώ στους ενήλικες η διάγνωση της κατάθλιψης είναι πιο ξεκάθαρη, στα παιδιά παρουσιάζονται ποικίλα διαγνωστικά προβλήματα, κυρίως γιατί το παιδί δεν μπορεί να εκφράσει τη δυσφορική του διάθεση.

Όσον αφορά στην προσχολική ηλικία, δηλαδή μέχρι έξι ή επτά ετών, η κατάθλιψη εμφανίζεται με συμπτώματα όπως σωματική αδιαθεσία, κλάμα, ανορεξία, εκρήξεις οργής και έλλειψη ενδιαφέροντος.

Στην πρώιμη σχολική ηλικία (6-9 ετών), τα παιδιά εμφανίζουν τα συμπτώματα της θλίψης, του κλάματος και της δυσφορίας με πιο σταθερή μορφή και αρχίζουν να μιλάνε για τις ανησυχίες τους και να εκφράζουν σκέψεις θανάτου. Από 9 χρονών μέχρι 12 (όψιμη σχολική ηλικία), το αίσθημα δυσφορίας γίνεται ακόμα μονιμότερο και τότε αρχίζουν τα παιδιά να εντρυφούν σε αυτοκαταστροφικές ιδέες. Η κλινική εικόνα της κατάθλιψης στα παιδιά γίνεται πιο σαφής και εγγύτερη σε αυτήν των ενηλίκων, όσο αυτά μεγαλώνουν σε ηλικία.
Ενώ λοιπόν σε γενικές γραμμές, τα κύρια χαρακτηριστικά της διαταραχής είναι τα ίδια σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες, μερικά συμπτώματα της κατάθλιψης διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία. Έτσι, τα παιδιά παραπονιούνται κυρίως για σωματικές ενοχλήσεις, όπως για παράδειγμα, πονοκεφάλους ή στομαχόπονους, είναι ευερέθιστα και αποσύρονται κοινωνικά. Άλλο ένα σύμπτωμα αποτελεί το άγχος αποχωρισμού, εξαιτίας του οποίου, το παιδί αναπτύσσει σχολική φοβία και προσκολλάται στους γονείς του, καθώς φοβάται ότι αυτοί θα πεθάνουν και θα τους χάσει.

Οι έφηβοι από την άλλη μεριά, παρουσιάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό από τα παιδιά, υπερυπνία, ψυχοκινητική επιβράδυνση και παραληρητικές ιδέες. Βιώνουν έντονα συναισθήματα αποδοκιμασίας και έλλειψης κατανόησης από το περιβάλλον τους, απομακρύνονται από κοινωνικές δραστηριότητες, απομονώνονται και αποκτούν προβλήματα στο σχολείο. Μπορεί επίσης, να εμφανιστούν συμπτώματα, όπως τάσεις φυγής από το σπίτι, εκνευρισμός και ανησυχία, επιθετικότητα, παραμέληση της εξωτερικής εμφάνισης, ευαισθησία στην απόρριψη σε σχέση με το άλλο φύλο, καθώς και εξάρτηση από ψυχοδραστικές ουσίες.

Σημαντικής σημασίας για την εξέλιξη της διαταραχής και τη θεραπεία της, είναι η συχνότητα με την οποία η κατάθλιψη εμφανίζεται με σύνοδες ψυχικές διαταραχές. Ιδιαίτερα στα παιδιά, παρατηρούνται παράλληλα με την κατάθλιψη, ΔΕΠΥ, δηλαδή Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητα, καθώς και αγχώδεις διαταραχές, ενώ στους εφήβους, εκτός από ΔΕΠΥ και άγχος, τα καταθλιπτικά επεισόδια συνοδεύονται συχνά και από διαταραχές σχετιζόμενες με ουσίες και διαταραχές πρόσληψης της τροφής.

Τα αίτια της κατάθλιψης είναι ποικίλα και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Οι ερευνητές διακρίνουν τα αίτια σε νευροβιολογικούς/γενετικούς, ψυχολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Παρόλη την πολυπλοκότητα, τη σοβαρότητα και τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της, η κατάθλιψη ανταποκρίνεται πολύ καλύτερα σε ποικίλες θεραπευτικές προσεγγίσεις συγκριτικά με άλλες ψυχιατρικές διαταραχές. Η εκπαίδευση ολόκληρης της οικογένειας σχετικά με την κατάθλιψη, η φαρμακοθεραπεία, η ατομική ψυχοθεραπεία, όπως επίσης και οι οικογενειακή θεραπεία, χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση της παιδικής και εφηβικής κατάθλιψης, είτε ξεχωριστά η καθεμιά τους είτε συνδυαστικά.

Στο δίλημμα «φαρμακοθεραπεία ή ψυχοθεραπεία», η απάντηση δεν είναι μονοδιάστατη. Στην ουσία, το ένα συμπληρώνει το άλλο, καθώς το φάρμακο ανακουφίζει από τις σωματικές ενοχλήσεις της διαταραχής, ενώ η ψυχοθεραπεία στοχεύει στο συναισθηματικό κομμάτι του ασθενούς και στην αποκατάσταση της λειτουργικότητάς του. Επίσης, η ενημέρωση των γονέων σχετικά με το πώς να διαχειρίζονται την ευερεθιστότητα, την κοινωνική απόσυρση και την περιφρόνηση από μέρους του παιδιού τους, συντελεί θετικά στην ελαχιστοποίηση του στρες και αρνητικού περιβάλλοντος στο σπίτι.

Διαβάστε επίσης από

Μιχαηλίδου Κική

Ο πιο ενημερωμένος κατάλογος ιατρικών και παραϊατρικών ειδικοτήτων στο Βόρειο Αιγαίο.

Join us

Είστε γιατρός;