ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ;
Η κοινωνική φοβία είναι ο φόβος μίας ή περισσότερων κοινωνικών καταστάσεων. Κοινές καταστάσεις που προκαλούν φόβο μπορεί να είναι η δημόσια ομιλία, η γνωριμία με καινούρια άτομα, οι έξοδοι σε πάρτι, το να κάνει κάποιος πρόταση για ραντεβού, το να γευματίζει κάποιος σε δημόσιους χώρους, η συζήτηση με συναδέλφους, και η διαφωνία με άλλους.
Οι άνθρωποι με κοινωνική φοβία φοβούνται ότι θα δράσουν με τρόπο που θα οδηγήσει σε αρνητική κριτική ή και απόρριψη από άλλα άτομα. Συχνά φοβούνται ότι οι άλλοι θα παρατηρήσουν κάποια σημάδια άγχους, όπως κοκκίνισμα, τρέμουλο, ή εφίδρωση. Συνήθως προσπαθούν να μείνουν μακριά από τις καταστάσεις που τους κάνουν να αγχώνονται. Όταν δεν μπορούν να αποφύγουν μία κατάσταση, τείνουν να αισθάνονται πολύ αγχωμένοι ή ντροπαλοί. Φανταστείτε πόσο επώδυνο μπορεί να είναι για κάποιον το να αποφεύγει να συναντάει άλλα άτομα επειδή φοβάται την κριτική τους ή έστω να τα συναντάει νιώθωντας υπερβολικό άγχος. Κάποιες φορές μπορεί να εμφανίσουν και κρίσεις πανικού.
Η κοινωνική φοβία είναι μία σοβαρή μορφή ντροπαλότητας που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στη ζωή των ανθρώπων. Μερικές φορές αυτά τα προβλήματα είναι μικρά, όπως κάποιος να μην μπορεί να μιλήσει σε μία τάξη. Μερικές φορές, όμως, τα προβλήματα μπορεί να είναι πολύ σοβαρά. Οι άνθρωποι με σοβαρής μορφής κοινωνική φοβία συχνά έχουν λίγους ή και καθόλου φίλους, αισθάνονται χρόνια μοναξιά, και έχουν πρόβλημα στο να επιτυγχάνουν τους στόχους τους στο σχολείο ή στη δουλειά.
ΠΟΙΟΣ ΠΑΘΑΙΝΕΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ;
Η κοινωνική φοβία είναι πολύ συνηθισμένη. Περισσότεροι από έναν στους οκτώ ανθρώπους θα υποφέρουν από κοινωνική φοβία κάποια στιγμή στη ζωή τους. Πολλοί περισσότεροι άνθρωποι έχουν συμπτώματα ντροπαλότητας, τα οποία δεν είναι αρκετά σοβαρά για να θεωρούνται κοινωνική φοβία. Η κοινωνική φοβία συνήθως αρχίζει στις αρχές της εφηβείας, αλλά μπορεί να ξεκινήσει και νωρίτερα.
ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ THN ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ;
Ένας αριθμός παραγόντων μπορούν να συνεισφέρουν στην εξέλιξη και συντήρηση της κοινωνικής φοβίας:
• Γενετικοί παράγοντες. Οι άνθρωποι με κοινωνική φοβία συχνά έχουν συγγενείς, οι οποίοι είναι αγχώδεις ή ντροπαλοί.
• Πρότερα βιώματα. Πολλοί άνθρωποι με κοινωνική φοβία θυμούνται να έχουν ρεζιλευτεί ή να έχουν νιώσει αμήχανα στο παρελθόν, ώστε φοβούνται ότι το ίδιο πράγμα θα συμβεί ξανά. Αρνητικές εμπειρίες με γονείς, άλλα οικογενειακά μέλη και/ή συνομιλήκους μπορεί να συμβάλλουν στο κοινωνικό άγχος.
• Αρνητική σκέψη. Οι άνθρωποι με κοινωνική φοβία συχνά έχουν αρνητικές προσδοκίες για το τι θα συμβεί στις κοινωνικές καταστάσεις. Συνηθισμένες σκέψεις είναι «Δεν θα μπορέσω να σκεφτώ κάτι να πω», «Θα είμαι ανόητος/η», και «Οι άνθρωποι θα καταλάβουν ότι είμαι αγχωμένος/η». Επίσης, τείνουν να έχουν πρότυπα που είναι δύσκολο να κατακτήσουν, όπως «Δεν πρέπει ποτέ να αγχώνομαι», «Πρέπει να είμαι όμορφος/η και έξυπνος/η για να με συμπαθήσουν», ή «Πρέπει να έχω την έγκριση όλων». Τυπικά έχουν αρνητικές πεποιθήσεις για τους εαυτούς τους, όπως «Είμαι βαρετός/η», «Είμαι περίεργος/η», ή «Είμαι διαφορετικός/η από τους άλλους ανθρώπους».
• Αποφυγή. Οι άνθρωποι με κοινωνική φοβία συχνά αποφεύγουν καταστάσεις που τους κάνουν να φοβούνται. Βραχυπρόθεσμα, αυτό τους βοηθάει να αισθάνονται λιγότερο αγχωμένοι. Μακροπρόθεσμα, όμως, οι αποφυγές τους εμποδίζουν από το να μάθουν ότι οι κοινωνικοί τους φόβοι είναι υπερβολικοί. Επομένως, δεν σταματούν να αγχώνονται.
• Συμπεριφορές ασφαλείας. Κάποιες φορές τα άτομα με κοινωνική φοβία παίρνουν μέρος σε κοινωνικές καταστάσεις, αλλά κάνουν συγκεκριμένα πράγματα για να προσπαθούν να αποφύγουν πιθανή αμηχανία. Για παράδειγμα, δεν κάνουν ερωτήσεις κατά τη διάρκεια μίας συζήτησης ή κρατούν το ποτήρι τους σφιχτά, ώστε κανένας να μην δει το τρέμουλο των χεριών τους. Αυτές οι «συμπεριφορές ασφαλείας», όπως η αποφυγή, τους εμποδίζουν από το να μάθουν ότι μπορούν να ανταπαξέλθουν στις κοινωνικές καταστάσεις χωρίς συμπληρωματική προσπάθεια.
• Έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων. Κάποιοι άνθρωποι με κοινωνική φοβία ποτέ δεν είχαν την ευκαιρία να μάθουν κοινωνικές δεξιότητες. Αυτό μπορεί να γίνει αιτία για να έχουν προβλήματα σε κοινωνικές καταστάσεις. Άλλοι άνθρωποι με αυτή τη φοβία έχουν καλές κοινωνικές δεξιότητες, αλλά αγχώνονται τόσο πολύ που δυσκολεύονται να τις χρησιμοποιήσουν.
ΠΩΣ ΔΟΥΛΕΥΕΙ Η ΓΝΩΣΙΑΚΗ – ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ;
Η γνωσιακη συμπεριφορική θεραπεία θα σας βοηθήσει να αλλάξετε τις πεποιθήσεις που προκαλούν φόβο. Ο θεραπευτής σας θα σας μάθει πώς να αναγνωρίζετε τις αρνητικές σας σκέψεις και να σκέφτεστε πιο ρεαλιστικά για τις κοινωνικές καταστάσεις και τον εαυτό σας. Επίσης, θα σας βοηθήσει σταδιακά να αντιμετωπίσετε τις καταστάσεις που στο παρελθόν φοβόσασταν. Έτσι, θα ανακαλύψετε ότι οι φόβοι σας συνήθως δεν πραγματοποιούνται, και ότι οι συνέπειες οποιουδήποτε αρνητικού ενδεχόμενου μπορεί να συμβεί δεν είναι τόσο άσχημες. Επιπροσθέτως, ο θεραπευτής σας μπορεί να σας διδάξει κοινωνικές δεξιότητες και τρόπους να χαλαρώνετε αν είναι απαραίτητο.
Ένας αριθμός από μελέτες έχουν δείξει ότι η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία ανήκει στις πιο αποτελεσματικές θεραπευτικές μεθόδους για να ξεπεράσει κάποιος την κοινωνική φοβία. Για ανθρώπους με ήπια προς μέτρια κοινωνική φοβία, 16-20 συνεδρίες είναι συνήθως αρκετές. Οι άνθρωποι με φοβία μίας μόνο κοινωνικής κατάστασης, όπως η δημόσια ομιλία, μπορεί να χρειάζονται λιγότερες συνεδρίες. Εκείνοι με περισσότερο σοβαρά συμπτώματα μπορεί να χρειάζονται περισσότερες.
ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ;
Πολλοί διαφορετικοί τύποι φαρμάκων είναι βοηθητικοί για την κοινωνική φοβία. Ο ψυχίατρός σας μπορεί να σας προτείνει αν τα φάρμακα είναι μία καλή επιλογή για εσάς. Τα φάρμακα μπορεί να παρέχουν πιο γρήγορη αρχική ανακούφιση. Ωστόσο, η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματική όσο τα φάρμακα και μπορεί να παρέχει καλύτερα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Ψυχολόγος
