Η παχυσαρκία είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας των ανεπτυγμένων χωρών. Γενικά ο όρος παχυσαρκία αναφέρεται στην αύξηση του σωματικού λίπους και έμμεσα στην αύξηση του βάρους του σώματος περισσότερο από 10 %.Σήμερα θεωρείται ως η συχνότερη μεταβολική νόσος αφού μόνο στην Ευρώπη υπάρχουν 230 εκατομμύρια παχύσαρκες γυναίκες και 110 εκατομμύρια παχύσαρκοι άνδρες.
Το 1997 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) χαρακτήρισε την παχυσαρκία ως παγκόσμια επιδημία λόγω κυρίως των συνεπειών της στην υγεία των πασχόντων.
Ένα άτομο θεωρείται παχύσαρκο όταν έχει Δείκτη Μάζας Σώματος μεγαλύτερο του 30 (Δείκτης Μάζας Σώματος = Βάρος σε κιλά / Ύψος σε μέτρα)
Ατομα με ΔΜΣ 25-30 θεωρούνται απλώς υπέρβαρα ,ενώ φυσιολογικά είναι αυτά με ΔΜΣ 20-25.Στα παιδιά παχυσαρκία θεωρείται η υπέρβαση του βάρους τους πάνω από την 95η εκατοστιαία θέση για το ύψος, το φύλο και την ηλικία τους.
Αν θέλουμε να ταξινομήσουμε την παχυσαρκία ανάλογα με τις αιτίες που την προκαλούν θα τη χωρίζαμε σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή. Πρωτοπαθής θεωρείται η παχυσαρκία κατά την οποία δεν υπάρχουν κάποια άλλα νοσήματα που να προδιαθέτουν στην αύξηση του σωματικού βάρους. Η δευτεροπαθής μορφή παρατηρείται σε περιπτώσεις υπερθερμιδικής δίαιτας κληρονομικών αιτίων, αύξησης της κορτιζόνης του αίματος , παθήσεων του θυρεοειδούς , υψηλής θερμοκρασίας του περιβάλλοντος και στη γαλουχία. Μία άλλη ταξινόμηση περιλαμβάνει
- τη βιολογική παχυσαρκία που είναι το σύνολο των περιπτώσεων με παθολογικά μειωμένες καύσεις ή με παθολογικά αυξημένη λήψη τροφής
- την κοινωνική παχυσαρκία που περιλαμβάνει άτομα χαμηλού κοινωνικοοικονομικού και μορφωτικού επιπέδου και
- την ψυχολογική παχυσαρκία που εκδηλώνεται σε άτομα με διαταραγμένο ψυχισμό.
Η παχυσαρκία θεωρείται ως ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο ενώ αυξάνει και τον κίνδυνο εμφάνισης και πολλών άλλων παθολογικών καταστάσεων. Τέτοιες είναι : ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία, η υπέρταση, ο καρκίνος του προστάτη και του παχέος εντέρου στους άνδρες, ο καρκίνος του μαστού, της χολιδόχου κύστεως, της μήτρας, των ωοθηκών και του ενδομητρίου στις γυναίκες. Ακόμη η παχυσαρκία αυξάνει την επίπτωση της χολοληθίασης , των παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος και κυρίως την αποφρακτική άπνοια του ύπνου, την οστεοαρθρίτιδα και τη δισκοπάθεια από το σκελετικό σύστημα , τις ηπατοπάθειες και τις ενδοκρινικές διαταραχές. Στις τελευταίες περιλαμβάνονται η γυναικομαστία στους άνδρες , οι διαταραχές της εμμήνου ρήσεως, η υπερτρίχωση και η μείωση της γονιμότητας και των δύο φύλων. Τέλος , έντονα είναι και τα αισθητικά προβλήματα που προκαλεί , καθώς επίσης και η διατάραξη της ψυχικής υγείας των πασχόντων. Έχει διαπιστωθεί ότι οι παχύσαρκοι παρουσιάζουν κατάθλιψη, έχουν μειωμένη αυτοεκτίμηση και συναισθηματική αστάθεια λόγω κυρίως των κοινωνικών προκαταλήψεων και διακρίσεων.
Η ελλάτωση του βάρους κατά 5-10% μπορεί να προλάβει την εμφάνιση των ασθενειών που συνδέονται με την παχυσαρκία, να βελτιώσει τη ρύθμιση του διαβήτη τύπου ΙΙ και της στεφανιαίας νόσου, να οδηγήσει στην πτώση της αρτηριακής πίεσης και να μειώσει τα επίπεδα της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Τέλος, μειώνει τη θνησιμότητα και βελτιώνει την ποιότητα ζωής.
Ωστόσο, η απώλεια του βάρους πρέπει να γίνεται κάτω από ιατρική καθοδήγηση, να αποφεύγονται ακραίες δίαιτες και να γίνεται αργά και σταθερά. Παράλληλα πρέπει να συνδιάζεται και με σωματική άσκηση. Οι επιπλοκές από την βίαιη και απότομη απώλεια βάρους είναι πολλές. Σ΄ αυτές περιλαμβάνονται η υπόταση, οι αρρυθμίες ,η οστεοπόρωση,η ουρική αρθρίτιδα, η καθυστέρηση ανάπτυξης, η απώλεια μυικού ιστού, η τριχόπτωση , η αναιμία, η δυσκοιλιότητα, η αμηνόρροια κ.λ.π.
Θα πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι η προσπάθεια απώλειας βάρους είναι μια επίπονη διαδικασία η οποία όμως δεν πρέπει να μας απογοητεύει. Ουσιαστικά, απαιτεί αλλαγή των συνηθειών και του τρόπου ζωής μας. Δεν υπάρχουν υγιεινά τρόφιμα αλλά υγιεινή διατροφή. Όλες οι τροφές επιτρέπονται και όλες απαγορεύονται αρκεί να υπάρχει μέτρο και σωστές αναλογίες. Η ποσότητα της τροφής που παίρνουμε πρέπει να είναι τόση ώστε να διατηρεί το βάρος μας στα επιθυμητά όρια. Η διατροφή θα πρέπει να μας προσφέρει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία στις ποσότητες που απαιτούνται για τον καθένα από εμάς. Η συνολική ποσότητα λίπους της διατροφής μας δεν πρέπει να ξεπερνά το 30% των συνολικών ενεργειακών μας αναγκών. Οι ώρες που τρώμε, ο τρόπος που ψωνίζουμε και οι τεχνικές που μαγειρεύουμε έχουν μεγάλη σημασία στη διατήρηση του σωστού σωματικού βάρους.
Η Μεσογειακή δίαιτα αποτελεί ένα ιδανικό διαιτητικό πρότυπο το οποίο πρέπει να ακολουθούμε. Περιλαμβάνει γεύματα πλούσια σε λαχανικά, ψάρια, πουλερικά, όσπρια, ελαιόλαδο και φρούτα, ενώ αντίθετα αποφεύγονται οι λιπαρές ουσίες, τα κόκκινα κρέατα, τα ζαχαρώδη και τα φαγητά τύπου “fast food”.
Είναι γνωστό ότι εμείς οι Έλληνες κατέχουμε τα πρωτεία της παχυσαρκίας στην Ευρώπη. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι έχουμε απομακρυνθεί από τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και διατροφής ακολουθώντας ξενόφερτα πρότυπα. Επειδή πρακτικά δεν είναι δυνατό να επανέλθουμε σε ένα βιολογικά προκαθορισμένο τρόπο ζωής, τουλάχιστο ας προσπαθήσουμε όσο γίνεται να θέτουμε συνειδητά τα προσωπικά μας όρια, να μη παρασυρόμαστε από εύκολες διαιτητικές λύσεις, να ασκούμαστε σωματικά, να μην επηρεαζόμαστε από παραπλανητικές διαφημίσεις, ενέργειες που θα μας κάνουν να διατηρούμε τη σωματική και ψυχική μας υγεία.
