Η πρώτη σχολική ηλικία ενός παιδιού είναι πολύ σημαντική για την πνευματική, ηθική και σωματική του εξέλιξη. Αποτελεί μια κρίσιμη αναπτυξιακή περίοδο που σηματοδοτεί ραγδαίες εξελίξεις σε όλους τους τομείς.
Η πρόληψη διαταραχών είναι καταλυτική σε αυτήν την ηλικία, αφού τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι τα παιδιά που θα παραπεμφθούν για διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση θα έχουν καλύτερη εξέλιξη από άλλα παιδιά που θα καθυστερήσουν μερικά χρόνια.
Η έγκαιρη ανίχνευση είναι ύψιστης σημασίας για το μέλλον των παιδιών επειδή μας επιτρέπει να οργανώσουμε νωρίς προγράμματα, να στηρίξουμε ψυχολογικά τα παιδιά και τις οικογένειες του και να προλάβουμε ίσως περισσότερο σοβαρές επιπλοκές.
Οι θεραπευτές που ασχολούνται με το παιδί οφείλουν να γνωρίζουν τα αναπτυξιακά ορόσημα που πρέπει να έχει κατακτήσει κάθε παιδί ανάλογα με το ηλικιακό επίπεδο.
Οι ειδικότητες που συνήθως εμπλέκονται στην ανίχνευση των δυσκολιών στη πρώτη σχολική ηλικία είναι ο/η λογοθεραπευτής, ο/η εργοθεραπευτής, ο/η ειδική παιδαγωγός και ο/η ψυχολόγος.
Πιο συγκεκριμένα ο ρόλος του λογοθεραπευτή στη πρώτη σχολική ηλικία είναι να ασχολείται με την πρόληψη και την αντιμετώπιση προβλημάτων επικοινωνίας που μπορεί να εμφανίζουν τα παιδιά.
Ο λογοθεραπευτής βοηθάει ένα παιδί όταν έχει δυσκολίες:
- Στην άρθρωση: Μπερδεύει ήχους μέσα σε μια λέξη, δυσκολεύεται να αρθρώσει σωστά κάποιους ήχους.
- Στην γλωσσική έκφραση-κατανόηση: Δυσκολεύεται να σχηματίσει προτάσεις, δεν καταφέρνει να εκφράσει τις σκέψεις του, δυσκολεύεται να περιγράψει γεγονότα, κάνει γραμματικά και εκφραστικά λάθη, δυσκολεύεται να κατανοήσει σύνθετες προτάσεις ή οδηγίες.
- Στην ροή της ομιλίας: Αδυνατεί να ξεκινήσει τη φράση του, επαναλαμβάνει , κολλάει ή επιμηκύνει συλλαβές και ήχους, παρουσιάζει τικ.
Ο ρόλος του εργοθεραπευτή στις πρώτες τάξεις του δημοτικού έχει ως στόχο την βελτίωση της λειτουργικότητας του παιδιού ώστε να αλληλοεπιδρά καλύτερα με το περιβάλλον του στην καθημερινή ζωή.(Σπίτι, σχολείο, κοινωνικές δραστηριότητες).
Ο εργοθεραπευτής βοηθάει ένα παιδί όταν έχει δυσκολίες:
- Στην λεπτή κινητικότητα: Ικανότητα ενός παιδιού να πετάει και να πιάνει τη μπάλα, ισορροπία, αδεξιότητα και δυσκολίες στον κινητικό συντονισμό.
- Στο γνωστικό αντιληπτικό τομέα: Δυσκολίες στην οπτική διάκριση, στις χωροχρονικές σχέσεις και στην οπτική μνήμη.
- Στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής: Δυσκολίες αυτοεξυπηρέτησης (Ένδυση, μπάνιο, ύπνος, φαγητό).
- Στις κοινωνικές δεξιότητες: Ικανότητα συγκέντρωσης και προσοχής, ικανότητα ακολουθίας εντολών, ικανότητα συνεργασίας με συνομηλίκους και υπερκινητικότητα.
Ο ρόλος του ειδικού παιδαγωγού στη σχολική ηλικία έχει ως στόχο την κάλυψη των μαθησιακών κενών του παιδιού με ένα βιωματικό και διαδραστικό τρόπο μάθησης.
Ο ειδικός παιδαγωγός βοηθάει ένα παιδί όταν έχει δυσκολίες:
- Στην ανάγνωση: Αργή συλλαβιστή ανάγνωση, μειωμένη κατανόηση συνεχόμενη – ακατάπαυστη ανάγνωση χωρίς χρώμα, αντίστροφη γραμμάτων.
- Στην γραφή: Αλλαγή γραμμάτων, παράλειψη σημείων στίξης, προτάσεις δίχως νόημα, κείμενο ενωμένο χωρίς κενά, μη τήρηση κανόνων γραμματικής και ορθογραφίας
- Στην αρίθμηση: Δυσκολία στην αρίθμηση, στην εκτέλεση πράξεων, την επίλυση προβλημάτων.
Τέλος, ο ρόλος του ψυχολόγου σε αυτήν την ευαίσθητη ηλικία έχει ως στόχο αφενός να στηρίξει τον μαθητή να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση του και αφετέρου να εμπλέξει τους γονείς σε συμβουλευτική ώστε να αποδεχτούν τις δυσκολίες του και να τον διαπαιδαγωγήσουν με τον καλύτερο τρόπο ώστε να τον μετατρέψουνσε έναν υγιή ενήλικα.
Ο ψυχολόγος βοηθάει ένα παιδί:
- Να διερευνήσει τις σκέψεις του και τις συμπεριφορές του.
- Να αναγνωρίσει τα συναισθήματά του, ώστε να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του.
- Να αναγνωρίσει τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του με απώτερο σκοπό να αναπτύξει την προσωπικότητα του.
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι πολλές φορές είναι ωφέλιμο το παιδί να λαμβάνει μέρος σε εναλλακτικά προγράμματα παρέμβασης όπως θεατρικό παιχνίδι και μουσικοθεραπεία ώστε να αναπτυχθούν οι κοινωνικές δεξιότητες του και να υπάρχει μια ολιστική παρέμβαση.
Να σημειωθεί ότι για την επιτυχία των προγραμμάτων παρέμβασης είναι πολύ σημαντική η συνεργασία όλων των ειδικοτήτων που ασχολούνται με το παιδί όπως και η ενεργή συμμετοχή των γονέων καθώς η οικογένεια είναι το σημαντικότερο σύστημα που εντάσσεται ένα παιδί. Θα ήταν χρήσιμο να θυμόμαστε τέλος ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό, ξεχωριστό και έχει το δικό του ρυθμό μάθησης.
