Υπερπαραθυρεοειδισμός: Αίτια και ο δρόμος για τη θεραπεία

Οι παραθυρεοειδείς αδένες βρίσκονται σε επαφή με την οπίσθια πλευρά του θυρεοειδούς αδένα. Συνήθως είναι τέσσερεις, σε μέγεθος φακής, αλλά κάποιες φορές ανευρίσκονται περισσότεροι και σε έκτοπες θέσεις, από την περιοχή του λαιμού έως και το μεσοθωράκιο. Η κύρια λειτουργία τους είναι η έκκριση παραθορμόνης (PTH), μιας ορμόνης ρυθμιστή του ασβεστίου στο αίμα. Μικρές αποκλίσεις του ασβεστίου στον ορό του αίματος γίνονται αντιληπτές από τους παραθυρεοειδείς με αποτέλεσμα την αυξομείωση της έκκρισής τους.

Με τον όρο υπερπαραθυρεοειδισμός (ΥΠΘ) αναφερόμαστε στην αυξημένη έκκριση ορμόνης από τους παραθυρεοειδείς.

Στα παλαιότερα χρόνια ο ασθενής με ΥΠΘ προσερχόταν στο ιατρείο με κλινικές εκδηλώσεις της νόσου από τους νεφρούς (νεφρολιθίαση, νεφρασβέστωση, διαταραχές της νεφρικής λειτουργίας), από τα οστά (οστεοπόρωση, οστικές κύστεις, παθολογικά κατάγματα), αλλά και ήπιες νευροψυχιατρικές εκδηλώσεις, κόπωση, αδυναμία, κατάθλιψη.

Τα τελευταία χρόνια με την ευκολότερη εργαστηριακή μέτρηση της PTH η νόσος ανευρίσκεται πριν τις κλινικές εκδηλώσεις.

Ο ΥΠΘ μπορεί να είναι πρωτοπαθής, λόγω διόγκωσης των παραθυρεοειδών αδένων. Συχνότερη αιτία αποτελεί το μονήρες αδένωμα του παραθυρεοειδούς, λιγότερο συχνή η διάχυτη υπερπλασία και πολύ σπάνιος ο καρκίνος.

Δευτεροπαθής ΥΠΘ οφείλεται συνήθως σε έλλειψη της βιταμίνης D, ελλιπή πρόσληψη ασβεστίου ή δυσσαπορόφησή του από το έντερο, αυξημένη αποβολή ασβεστίου από τα ούρα (ιδιοπαθής – οικογενής ασβεστιουρία), βαριά οστεοπόρωση, χρόνια λήψη κορτιζόνης, κακοήθειες κα.

Ο τριτοπαθής ΥΠΘ ανευρίσκεται σε καταστάσεις χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας (ασθενείς σε αιμοκάθαρση).

Η θεραπεία του δευτεροπαθούς ΥΠΘ γίνεται πρωτίστως με την ανεύρεση της κύριας αιτιολογίας και ανάλογα, χορήγηση ασβεστίου, βιταμίνης D, διφωσφονικών ή θεραπεία της υποκείμενης νόσου.

Για την διάγνωση και την θεραπεία του πρωτοπαθούς ΥΠΘ απαιτείται και σπινθηρογραφικός έλεγχος.

Σε περίπτωση ανεύρεσης αδενώματος σε κάποιον από τους παραθυρεοειδείς, η οριστική θεραπευτική λύση είναι η χειρουργική εξαίρεση του αδενώματος. Σε περιπτώσεις βέβαια όπου ο ασθενής δεν μπορεί να χειρουργηθεί (μεγάλη ηλικία, βαρύ καρδιολογικό ιστορικό κτλ), χορηγείται φαρμακευτική αγωγή με σκοπό την ελάττωση των αυξημένων επιπέδων ασβεστίου στο αίμα.

Σε περίπτωση όμως ανεύρεσης υπερπλασίας στους παραθυρεοειδείς αδένες, το χειρουργείο θα πρέπει να γίνει από έμπειρο χειρουργό, με αφαίρεση των παραθυρεοειδών (παραμονή μόνο μισού παραθυρεοειδούς αδένα).

Ο έλεγχος (PTH, ασβέστιο αίματος και ούρων, φώσφορος, βιταμίνη D) πρέπει να γίνεται προληπτικά ετησίως ή σε οποιαδήποτε περίπτωση κρίνει ο ενδοκρινολόγος.