Η μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου μας – ένας σημαντικός σύμμαχος υγείας

Είναι γνωστό εδώ και πάρα πολλά χρόνια ότι το ανθρώπινο μας σώμα συμβιώνει αρμονικά με ένα τεράστιο αριθμό μικροοργανισμών. Είναι επίσης γνωστό ότι αυτή η συμβίωση δεν είναι τυχαία, αλλά αντιθέτως είναι πολύ σημαντική για την σωστή λειτουργία του οργανισμού μας και για την υγεία μας.

Πράγματι υπολογίζεται ότι στο σώμα μας (στο δέρμα, στο γαστρεντερικό σύστημα, στο αναπνευστικό σύστημα, στην ουρήθρα, το γυναικείο κόλπο κ.α.) φιλοξενούμε μικρόβια, τα οποία δημιουργούν κοινότητες διαφορετικές ως προς τα είδη και τον αριθμό των μικροβίων για κάθε όργανο και αυτές αποτελούν την μικροβιακή χλωρίδα ή σωστότερα την μικροχλωρίδα τους. Είναι εντυπωσιακό ότι στο σώμα μας έχουμε 10 φορές περισσότερα κύτταρα μικροοργανισμών από ότι τα ανθρώπινα κύτταρα! Μάλιστα αναφέρεται ότι το γενετικό υλικό των μικροοργανισμών (το μικροβίωμα) αποτελεί το 99,7% του γενετικού υλικού στο σώμα μας.

Στο ανθρώπινο έντερο κατοικούν περίπου 100 τρισεκατομμύρια μικροοργανισμοί (κυρίως βακτήρια (μικρόβια) αλλά και λιγότεροι ιοί, μύκητες & πρωτόζωα) που σε φυσιολογικές συνθήκες παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία αλλά και ισορροπία μεταξύ τους ως προς τον αριθμό και τα είδη των μικροοργανισμών αλλά και ως προς το έντερό μας. Πολυετείς επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα βακτήρια της εντερικής μικροχλωρίδας παίζουν σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό μας διασπώντας τοξίνες, μεταβολίζοντας φάρμακα, προστατεύοντας τον βλεννογόνο του εντέρου από φλεγμονές, παράγοντας βιταμίνες, αποτρέποντας αλλεργίες, αυτοάνοσα νοσήματα, την παχυσαρκία, και το μεταβολικό σύνδρομο. Ο κύριος τρόπος που λειτουργούν είναι με τα μεταβολικά προϊόντα που απελευθερώνονται από τις ζυμώσεις που γίνονται όταν τα μικρόβια τρέφονται με τις άπεπτες τροφές ( όπως τις φυτικές ίνες και το ανθεκτικό άμυλο των ολικής αλέσεως δημητριακών ) που καταλήγουν στο παχύ μας έντερο. Αυτά τα μεταβολικά προϊόντα ανιχνεύονται πλέον με ειδικές τεχνικές στα κόπρανα και μας δίνουν πληροφορίες για την κατάσταση της μικροβιακής μας χλωρίδας. Επίσης με ειδικές γενετικές μεθόδους ανάλυσης του DNA οι επιστήμονες είναι σε θέση να μελετούν το γενετικό υλικό των μικροβίων, δηλ. το μικροβίωμα του εντέρου, ατόμων με διάφορες παθήσεις σε σχέση με το μικροβίωμα υγιών ατόμων.

Για να μας προσφέρει όμως όλες αυτές τις σημαντικές υπηρεσίες η μικροβιακή μας χλωρίδα πρέπει να είναι ισορροπημένη. Όταν όμως παρατεταμένα διαταράζεται η σύσταση ή και ο αριθμός της εντερικής μικροβιακής χλωρίδας από τον τρόπο που ζούμε όπως: από την μη σωστή διατροφή μας, την υπερβολική πρόσληψη βάρους σώματος, τις καταχρήσεις, την αλόγιστη κατανάλωση αντιβιοτικών και άλλων φαρμάκων αλλά και από λοιμώξεις του εντέρου (π.χ. γαστρεντερίτιδες), έχουμε ως αποτέλεσμα νοσήματα όπως: φλεγμονώδεις παθήσεις εντέρου, αυτοάνοσα νοσήματα, αλλεργίες, ατοπικά εκζέματα, παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο, σακχαρώδη διαβήτη, καρκίνους, καρδιαγγειακά, νευρολογικά και ο κατάλογος αυξάνει όσο περισσότερο μελετούμε την μικροβιακή χλωρίδα κοπράνων σε διάφορες παθήσεις.

Πώς λοιπόν προστατεύουμε αυτό τον τόσο πολύτιμο σύμμαχο υγείας που λέγεται μικροχλωρίδα εντέρου;

1. Επιμένουμε στον μητρικό θηλασμό. Το μητρικό γάλα, εκτός από όλα τα άλλα τόσα πλεονεκτήματα που έχει έναντι των έτοιμων βρεφικών γαλάτων, προσφέρει και έτοιμους ωφέλιμους μικροοργανισμούς αλλά και ολιγοσακχαρίτες ( ουσίες που λειτουργούν σαν θρεπτικό υλικό που ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των χρήσιμων μικροοργανισμών στο έντερο του βρέφους). Είναι πολύ κρίσιμη η βρεφική και η πρώτη παιδική ηλικία στη διαμόρφωση υγιούς εντερικής χλωρίδας! Μάλιστα πολύ σημαντική είναι και η ενδομήτρια ζωή. Γνωρίζουμε πλέον ότι στη διάρκεια της εμβρυικής μας ζωής εγκαθίστανται και τα πρώτα μικρόβια στο έντερο μας που επηρεάζονται βασικά από την μικροχλωρίδα ( στοματική, εντερική και κόλπου) της εγκύου μητέρας. Άρα οι έγκυες γυναίκες πρέπει για ένα επιπλέον λόγο να φροντίζουν την στοματική τους υγιεινή, να τρέφονται σωστά και να αποφεύγουν όσο γίνεται αντιβιοτικά και αντισηπτικά. Επίσης να επιλέγουν τον φυσιολογικό τοκετό έναντι της καισαρικής, βεβαίως όταν αυτό είναι εφικτό, διότι περνώντας το νεογνό από τον κόλπο της μητέρας εφοδιάζεται με επιπλέον χρήσιμα μικρόβια για την εντερική του χλωρίδα.
2. Ακολουθούμε από την πρώτη παιδική ηλικία και εφόρου ζωής ισορροπημένη διατροφή σύμφωνα με το μοντέλο της μεσογειακής δίαιτας δηλαδή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης , ελαιόλαδο και ψάρια.
3. Αποφεύγουμε ακραίες και μονομερείς δίαιτες, φαγητά τύπου fast food, πρόσθετα τροφίμων και συντηρητικά όπως υπάρχουν σε έτοιμα παρασκευάσματα, και προσέχουμε το βάρος του σώματός μας να είναι ιδανικό για το ύψος μας.
4. Αποφεύγουμε την κατάχρηση των αντιβιοτικών (αποδεδειγμένα διαταράζουν την μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου -απλά παραδείγματα τούτου είναι οι μυκητιάσεις κόλπου γυναικών αλλά και οι διαρροϊκές κενώσεις που εκδηλώνονται συχνά σαν παρενέργεια μετά την λήψη αντιβιοτικών). Επίσης έχουν ενοχοποιηθεί και αντιόξινα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία του γαστρικού έλκους και της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (τα PPIS –αναστολείς της αντλίας πρωτονίων) που σε κατάχρησή τους προσβάλλουν τη μικροχλωρίδα του εντέρου.
5. Χρησιμοποιούμε τα κατάλληλα πρεβιοτικά και προβιοτικά , σύμφωνα με τις συστάσεις των ιατρών μας, για πρόληψη και αποκατάσταση της εντερικής μικροχλωρίδας. ΠΡΕΒΙΟΤΙΚΑ ονομάζουμε φαρμακευτικά παρασκευάσματα φυτικών ινών που αποδεδειγμένα ευνοούν τον πολλαπλασιασμό των χρήσιμων μικροβίων στο έντερο. ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΑ ονομάζουμε φαρμακευτικά παρασκευάσματα έτοιμων ωφέλιμων μικροβίων. Πρεβιοτικά και προβιοτικά προστίθενται πλέον στα βρεφικά γάλατα σε μία προσπάθεια μίμησης του μητρικού γάλακτος.

Στόχοι για το μέλλον:

1. Περαιτέρω κατανόηση του ρόλου της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου σε σχέση με διάφορες παθήσεις.
2. Αναζήτηση εύχρηστων μεθόδων μελέτης του εντερικού μικροβιώματος των ασθενών.
3. Θεραπευτική παρέμβαση με μεταμόσχευση κοπράνων από υγιείς δότες σε ασθενείς. Ήδη γίνεται σε βαριές και ανθεκτικές περιπτώσεις ψευδομεμβανώδους κολίτιδας από Clostridium difficile και ερευνάται η χρήση της σε φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου.