Η ανεπάρκεια της βιταμίνης D και η απότοκος νόσος ραχίτιδα αποτέλεσαν ένα συχνό πρόβλημα υγείας των βρεφών και παιδιών στην Ελλάδα το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα. Η βελτίωση όμως του βιοτικού επιπέδου σε όλα τα κοινωνικοοικονομικά επίπεδα, καθώς και ο εμπλουτισμός των βρεφικών γαλάτων και άλλων
τροφών με βιταμίνη D οδήγησαν στην εξάλειψη του προβλήματος για περίπου 40 χρόνια. Από τις αρχές όμως του 21ου αιώνα η επανεμφάνιση της υποβιταμίνωσης D στις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης, καθώς και στη χώρα μας προβληματίζει έντονα την ιατρική κοινότητα.
Στην Ελλάδα, πρόσφατες έρευνες που έγιναν στον παιδικό πληθυσμό και σε έγκυες γυναίκες έδειξαν σημαντικά ποσοστά σε ανεπάρκεια βιταμίνης D. Η βιταμίνη D (vit.D) είναι μία ουσία απολύτως απαραίτητη στον ανθρώπινο οργανισμό για τον μεταβολισμό του ασβεστίου και ως εκ τούτου για το κτίσιμο και την συντήρηση υγιούς σκελετού και γερών δοντιών. Η σοβαρή ανεπάρκεια vit.D προκαλεί στα παιδιά την ραχίτιδα (υποτονία, κινητική καθυστέρηση, μεγάλο και ασύμμετρο κεφάλι, σκελετικές παραμορφώσεις του θώρακα και των άκρων, αδύναμα οστά και δόντια κ.ά.). Η υποκλινική υποβιταμίνωση D στην παιδική και εφηβική ηλικία οδηγεί με βεβαιότητα στην εμφάνιση οστεοπόρωσης αργότερα στη ζωή.
Η κύρια πηγή vit.D για τον άνθρωπο είναι το δέρμα, στο οποίο με την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας (ακτίνες UVB) γίνεται η σύνθεση της προβιταμίνης D, που στη συνέχεια ενεργοποιείται μεταφερόμενη με την κυκλοφορία του αίματος στο ήπαρ (συκώτι) και στους νεφρούς. Δευτερεύουσα πηγή vit.D είναι η πρόσληψη μέσω τροφών, όπου όμως αξιόλογη περιεκτικότητα σε βιταμίνη D έχουν μόνο ο κρόκος του αβγού, τα λιπαρά ψάρια (π.χ. σαρδέλες, τόνος, σολομός), τα ιχθυέλαια και το συκώτι. Το μητρικό γάλα και το αγελαδινό είναι πολύ φτωχά σε vit.D. Στην Ελλάδα, εμπλουτισμένα με vit.D είναι όλα τα βρεφικά γάλατα, κάποια γαλακτοκομικά προϊόντα και ορισμένες μαργαρίνες.
Ως αίτια της επανεμφάνισης της υποβίταμινωσης D ενοχοποιούνται:
1. Η ευρεία χρήση των αντιηλιακών προιόντων, καθώς και άλλων μέτρων ηλιοπροστασίας που βεβαίως ορθά λαμβάνονται για την αποτροπή καρκίνου του δέρματος.
2. Η ρύπανση του περιβάλλοντος.
3. Οι συνήθειες των παιδιών και των εφήβων λόγω αφενός μεν των αυξημένων υποχρεώσεών των , αφετέρου δε των νέων τρόπων ψυχαγωγείας των, έτσι ώστε να μην εκτίθενται επαρκώς στον ήλιο καθημερινά.
4. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε και τον προβληματισμό μας για το συνεχώς παρακμάζοντα βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων λόγω της οικονομικής κρίσης και επίσης να σκεφτούμε και όλα αυτά τα δύστυχα παιδιά των πολέμων και των μεταναστεύσεων.
Προτεινόμενα μέτρα
1) Ενημέρωση και επαγρύπνηση των ιατρών, ώστε να παρακολουθούν τις ομάδες υψηλού κινδύνου για υποβιταμίνωση D (π.χ. άτομα με χρόνια νοσήματα νεφρών,
ήπατος, εντέρου, παχύσαρκα άτομα, πρόωρα βρέφη, ηλικιωμένοι, χρήση αντιεπιληπτικών, κορτιζόνης και αντιικών φαρμάκων κ.ά.).
2) Χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνης D σε όλα τα βρέφη που θηλάζουν είτε αποκλειστικά, είτε κυρίως.
3) Στενή παρακολούθηση των εγκύων για τυχόν υποβιταμίνωση, καθ’ ότι είναι σημαντικό και για την υγεία των μητέρων, αλλά και τα νεογνά τους να
γεννιούνται με σωστά αποθέματα vit.D.
4) Ενθάρρυνση των ανθρώπων όλων των ηλικιών να εκτίθενται καθημερινά στον ήλιο (15 λεπτά καθημερινά φαίνεται ότι επαρκούν).
5) Αποφυγή υπερβολών γιατί και η υπερβιταμίνωση D έχει πολλές παρενέργειες. Δεν παίρνουμε βιταμίνη χωρίς τη συμβουλή γιατρού.
Επιβάλλεται να ασχοληθούμε με το αναδυόμενο πρόβλημα της υποβιταμίνωσης D, διότι πέρα από τη σημαντικότητά της στον μεταβολισμό των οστών φαίνεται ότι παίζει και έναν πολλαπλό ευεργετικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού και την πρόληψη σακχαρώδους διαβήτη, μεταβολικού συνδρόμου και πολλών μορφών καρκίνου.
Παιδίατρος
