Είναι αλήθεια πως στις μέρες μας όλο και περισσότεροι άνθρωποι ταλαιπωρούνται και διαμαρτύρονται συχνά για πονοκεφάλους, πόνους στο στήθος και στην κοιλιά, αισθήματα κόπωσης, αϋπνίες, εφίδρωση χωρίς συγκεκριμένους λόγους, ταχυκαρδίες, ναυτίες, μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας κ.α. Όλα αυτά τα σωματικά συμπτώματα συνοδεύονται συνήθως από νεύρα, εντάσεις, δυσκολίες στη συγκέντρωση και στη σκέψη, έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή, φόβους για το μέλλον και αισθήματα αποτυχίας, αυξημένη κατανάλωση τροφής και φαρμάκων. Πίσω από τέτοιου είδους καταστάσεις βρίσκεται καλά «κρυμμένο και οχυρωμένο» το άγχος.
Πότε όμως ένας άνθρωπος πρέπει να ανησυχήσει πραγματικά και να αναζητήσει βοήθεια για να διαχειριστεί το άγχος του; Είναι σωστό να υποθέσουμε, πως αν οι άνθρωποι δεν είχαν καθόλου άγχος θα έμεναν εκτεθειμένοι μπροστά σε ενδεχόμενους κινδύνους της ζωής, με αποτέλεσμα η ίδια η επιβίωσή τους να κρίνονταν επισφαλής. Ωστόσο, το άγχος είναι δυνατόν να είναι τόσο έντονο για ένα άτομο και να το αποδιοργανώνει σε τέτοιο βαθμό, ώστε να φθάνει το ίδιο στο σημείο να διακόπτει τις καθημερινές του ασχολίες. Τότε είναι η στιγμή για να αναρωτηθεί κάποιος, γιατί του συμβαίνει αυτό και να δει με ποιον τρόπο μπορεί να το αντιμετωπίσει.
Πώς παρουσιάζεται όμως το άγχος σε έναν άνθρωπο;
Το άγχος μπορεί να παρουσιαστεί με διαφορετικούς τρόπους:
• Με την μορφή δυσκολιών στον ύπνο και την όρεξη.
• Με συναισθήματα εκνευρισμού και επιθετικότητας.
• Με πολύ υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό μας σε όλους τους τομείς της ζωής μας (σχέσεις, σπουδές, σχολείο, επάγγελμα, εργασία).
• Με αποφυγή δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τους παραπάνω τομείς.
• Με πόνους στο στομάχι ή πονοκεφάλους.
• Με αδυναμία συγκέντρωσης.
• Με συναίσθημα έντονης αβεβαιότητας.
• Με κλάματα και δυσκολία στην διαχείριση καταστάσεων.
• Με υπερπρογραμματισμό και υπερανάλυση γεγονότων.
• Με φόβο και ανησυχία για διάφορες καταστάσεις ζωής.
• Με την επιθυμία και προσπάθεια ελέγχου ανθρώπων ή καταστάσεων.
Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι δεν είναι αρκετά ενημερωμένοι γύρω από τις συνέπειες μιας αγχώδους διαταραχής με αποτέλεσμα να καλλιεργούνται πολλοί μύθοι γύρω από αυτό το ζήτημα. Πολλοί πιστεύουν ότι το «μηδενικό» άγχος θα τους διατηρήσει ευτυχισμένους και υγιείς, άλλοι ότι το άγχος βιώνεται παντού και σε κάθε δραστηριότητά, άλλοι ότι μόνο η ύπαρξη σημαντικών συμπτωμάτων αξίζει της προσοχής τους κ.τ.λ.
Εξάλλου, έχει διαπιστωθεί ότι πριν ένας άνθρωπος λάβει διάγνωση για ένα οποιοδήποτε αυτοάνοσο νόσημα, κάποιο έντονο γεγονός ζωής που υπήρξε ιδιαίτερα στρεσογόνο και έχει προηγηθεί για τον ίδιο, μπορεί να συσχετίζεται με αυτό. Επίσης κατά τη διάρκεια της θεραπείας ενός αυτοάνοσου νοσήματος η έξαρση ή η ύφεση των συμπτωμάτων του ατόμου έχουν να κάνουν με το ψυχολογικό στρες και τη διαχείριση αντίστοιχα συναισθημάτων, όπως είναι το άγχος, η θλίψη, ο θυμός και ο φόβος.
Είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι ο τρόπος που διαχειρίζονται το άγχος τους είναι πολλές φορές εσφαλμένος. Για παράδειγμα, πολλοί είναι εκείνοι που καταφεύγουν στο αλκοόλ ή κάνουν χρήση φαρμάκων για να μειώσουν το άγχος τους ή αποφεύγουν κοινωνικές δραστηριότητες και «κλείνονται» στον εαυτό τους.
Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει έναν άνθρωπο να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που εμφανίζονται στην καθημερινότητά του ως συνέπεια του έντονου και συχνού άγχους που βιώνει.
Σε κάθε περίπτωση, ο υπερβολικός τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται και αντιδρούν στην καθημερινότητά τους (π.χ. σε επαγγελματικά ζητήματα, σε θέματα υγείας, σε οικονομικά ζητήματα), οι έντονοι και επίμονοι φόβοι τους σε καταστάσεις που τους δημιουργούν άγχος (π.χ. μία αεροπορική πτήση, η θέα ενός ζώου, τα ύψη, όταν βρίσκονται μόνοι μέσα στο πλήθος κ.α.) και τα σωματικά συμπτώματα που τις συνοδεύουν και αναφέρθηκαν νωρίτερα, μπορούν
να αποτελέσουν ενδείξεις για τους τελευταίους, προκειμένου να πειστούν ότι κάτι θα πρέπει να κάνουν για να αλλάξουν αυτή την κατάσταση που επαναλαμβάνεται συχνά και τους ταλαιπωρεί.
Η ψυχοεκπαιδευτική – ψυχοδυναμική προσέγγιση, η συμβουλευτική και η γνωσιακή θεραπεία σε συνδυασμό με τη σωστή και έγκυρη διάγνωση και την πιθανή φαρμακευτική αγωγή, όπου και όταν αυτή χρειάζεται, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τον άνθρωπο να επανακτήσει τον έλεγχο της ζωή του και να αντιμετωπίσει με επιτυχία αγχογόνες για αυτόν καταστάσεις.
Η θεραπεία έχει ως στόχο:
• Να αλλάξει τον αρνητικό τρόπο σκέψης και να βοηθήσει τον άνθρωπο να διαχειριστεί τα αρνητικά του συναισθήματα που μπορεί να του προκαλούν σύνοδες ψυχοσωματικές αντιδράσεις.
• Να βοηθήσει τον άνθρωπο να δομήσει τη ζωή του με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο από αυτόν που είχε συνηθίσει έως τώρα.
• Να αντιμετωπίσει τις φυσιολογικές εξάρσεις του άγχους και τις τυχόν παλινδρομήσεις που μπορεί να του προκαλεί.
• Να γίνει ο ίδιος εκπαιδευτής του εαυτού του μετά την ολοκλήρωσή της.
Ψυχολόγος
